Quy định về thực hiện quyền dân sự?

1. Quy định về thực hiện quyền dân sự?

Cá nhân và pháp nhân có quyền thực hiện quyền dân sự theo ý chí của mình, nhưng phải tuân thủ quy định của Điều 3 và Điều 10 trong Bộ luật Dân sự 2015.

Việc cá nhân và pháp nhân không thực hiện quyền dân sự của mình không tự mình làm chấm dứt quyền, trừ khi có quy định khác theo luật.

2. Giới hạn việc thực hiện quyền dân sự?

Cá nhân và pháp nhân không được lạm dụng quyền dân sự của mình để gây thiệt hại cho người khác, vi phạm nghĩa vụ của mình hoặc thực hiện mục đích khác trái pháp luật.

Trong trường hợp cá nhân và pháp nhân không tuân thủ quy định tại khoản 1 của Điều này, Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác có thể xem xét tính chất và hậu quả của hành vi vi phạm để quyết định không bảo vệ một phần hoặc toàn bộ quyền của họ. Nếu gây thiệt hại, có thể buộc bồi thường và áp dụng các biện pháp pháp lý khác theo quy định của luật.

3. Các phương thức bảo vệ quyền dân sự?

Khi quyền dân sự của cá nhân hoặc pháp nhân bị vi phạm, chủ thể đó có quyền tự bảo vệ theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, các luật liên quan hoặc yêu cầu các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền:

– Công nhận, tôn trọng, bảo vệ và đảm bảo quyền dân sự của mình.

– Buộc chấm dứt hành vi vi phạm.

– Buộc xin lỗi, cải chính công khai.

– Buộc thực hiện nghĩa vụ.

– Buộc bồi thường thiệt hại.

– Yêu cầu hủy quyết định cá biệt trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, hoặc người có thẩm quyền.

– Yêu cầu các biện pháp khác theo quy định của luật.

Do đó, tồn tại 07 phương thức bảo vệ quyền dân sự theo quy định tại Điều 11 của Bộ luật Dân sự 2015.

3.1. Công nhận, tôn trọng, bảo vệ và đảm bảo quyền dân sự của mình

Theo nguyên tắc cơ bản, pháp luật dân sự công nhận, tôn trọng và bảo vệ quyền của các chủ thể trong quan hệ dân sự, tuy nhiên, quan hệ dân sự đó phải được xác lập, thực hiện mà không vi phạm nguyên tắc cơ bản của Bộ luật Dân sự năm 2015. Khi quyền dân sự của cá nhân hoặc pháp nhân bị vi phạm, họ có quyền yêu cầu Tòa án hoặc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền bảo vệ:

Quyền dân sự của cá nhân hoặc pháp nhân bị xâm phạm sẽ được công nhận bởi Tòa án hoặc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đồng thời công nhận các quyền của chủ thể khi tham gia vào việc xác lập và thực hiện các quan hệ dân sự. Sự công nhận có thể đến từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc từ sự công nhận của các chủ thể khác và cộng đồng xã hội.

Quyền dân sự của cá nhân hoặc pháp nhân bị xâm phạm sẽ được pháp luật dân sự và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tôn trọng, đồng thời tôn trọng các quyền của chủ thể khi quyền dân sự của họ bị vi phạm. Sự tôn trọng có thể đến từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp các quan hệ dân sự bị tranh chấp hoặc bị xâm phạm; hoặc từ sự tôn trọng của các chủ thể khác trong quan hệ dân sự và từ sự tôn trọng của cộng đồng xã hội.

Quyền dân sự của cá nhân hoặc pháp nhân được xác lập và thực hiện mà không vi phạm nguyên tắc cơ bản của Bộ luật Dân sự năm 2015 sẽ được bảo đảm bởi pháp luật dân sự. Điều này đồng nghĩa với việc khi quyền dân sự bị xâm phạm, họ sẽ được pháp luật dân sự và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền bảo vệ. Sự bảo đảm này là sự công nhận của nhà nước đối với quyền dân sự của chủ thể trong quan hệ dân sự cụ thể thông qua các biện pháp cưỡng chế.

3.2. Buộc chấm dứt hành vi vi phạm

Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm, là phương thức bảo vệ thứ hai được ghi nhận tại Điều 11, là một biện pháp khá điển hình và được nhiều người ưa chuộng. Mục đích của việc buộc chấm dứt hành vi xâm phạm là ngăn chặn tình trạng gây ra những thiệt hại tiếp tục đối với người mang quyền. Theo nguyên tắc, mọi chủ thể được tự do thực hiện các hành vi theo ý chí của mình nhưng không được gây ra thiệt hại hoặc ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng và quyền, lợi ích hợp pháp của người khác. Do đó, trong quá trình thực hiện các biện pháp này, chủ thể có quyền thông báo, nhắc nhở, và yêu cầu chủ thể thực hiện hành vi xâm phạm phải chấm dứt hành vi đó. Một ưu điểm của phương thức này là khả năng bảo vệ quyền dân sự một cách nhanh chóng, kịp thời, và trong nhiều trường hợp có thể ngăn ngừa được thiệt hại xảy ra. Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm thường được thể hiện rõ trong các quy định về bảo vệ quyền sở hữu.

3.3. Buộc xin lỗi, cải chính công khai

Trách nhiệm pháp lý liên quan đến việc buộc xin lỗi và cải chính công khai là một biện pháp cụ thể thể hiện sự can thiệp của nhà nước đối với những hành vi không đúng mực đã xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của một chủ thể nhất định. Việc buộc xin lỗi và cải chính công khai thường được áp dụng thông qua sức mạnh cưỡng chế của nhà nước khi chủ thể bị vi phạm yêu cầu sự can thiệp từ Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền để bảo vệ quyền của mình.

Cơ sở để xác lập các quan hệ dân sự theo nguyên tắc cơ bản của BLDS năm 2015 là sự tự nguyện và bình đẳng giữa các chủ thể, cũng như quyền tự do và tự nguyện cam kết của họ trong các giao lưu dân sự. Do đó, quy định về buộc xin lỗi và cải chính công khai nhằm giải quyết những hậu quả của những lỗi làm thiệt hại và ảnh hưởng đến quyền lợi của các chủ thể khác, thể hiện mong muốn xây dựng một môi trường sống văn minh trong cộng đồng xã hội. Điều này phản ánh tinh thần truyền thống của đời sống xã hội tại Việt Nam.

Trong trường hợp Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền phát ngôn không phản ánh đúng thực tế vụ việc, gây thiệt hại và ảnh hưởng đến quyền lợi của một hoặc nhiều chủ thể, quy định về cải chính công khai là biện pháp để khắc phục những hậu quả đã xảy ra.

Buộc xin lỗi và cải chính công khai đóng vai trò quan trọng trong việc khôi phục lại các thiệt hại về cả tài sản và tinh thần đối với các chủ thể bị xâm phạm quyền, và là một phương tiện bảo vệ quyền dân sự.

3.4. Buộc thực hiện nghĩa vụ

Trong các mối quan hệ pháp lý dân sự chính thống, quyền của một bên thường đi đôi với nghĩa vụ tương ứng của bên kia, và ngược lại. Ví dụ, trong một hợp đồng mua bán tài sản, bên mua phải thực hiện nghĩa vụ trả tiền đúng thời hạn, địa điểm và số tiền được quy định trong hợp đồng; trong trường hợp bên mua không tuân thủ đúng nghĩa vụ trả tiền, họ phải trả lãi phạt trên số tiền chậm trả. Do đó, nghĩa vụ là một ràng buộc rất lớn, yêu cầu phải tuân thủ mà trong mọi trường hợp (ngoại trừ trường hợp không thể kiểm soát, trở ngại bất khả kháng), người có nghĩa vụ phải thực hiện để bảo vệ quyền của bên còn lại. Nghĩa vụ có thể được xác định thông qua thỏa thuận hoặc bởi quy định của pháp luật. Buộc thực hiện nghĩa vụ có thể được cá nhân hoặc tổ chức tự bảo vệ hoặc yêu cầu cơ quan nhà nước can thiệp để bảo vệ.

3.5. Buộc bồi thường thiệt hại

Biện pháp này được áp dụng khi đã có thiệt hại về sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm, uy tín. Yêu cầu bồi thường thiệt hại thường có thể áp dụng một cách độc lập hoặc kết hợp với các biện pháp khác như buộc chấm dứt hành vi xâm phạm. Thiệt hại có thể ảnh hưởng đến cả mặt vật chất và tinh thần, ví dụ như làm hỏng một phần hoặc toàn bộ tài sản, hoặc làm tiêu hủy, hủy hoại chúng. Việc xác định mức độ bồi thường hoàn toàn phụ thuộc vào người sở hữu quyền, dựa trên thỏa thuận và sự đồng ý của người bồi thường, cũng như các chứng từ và biên nhận hợp lệ về các khoản chi phí đã bỏ ra để khắc phục thiệt hại. Buộc bồi thường thiệt hại thường được cá nhân hoặc tổ chức yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng trong trường hợp có thiệt hại về quyền tài sản. Để yêu cầu bồi thường thiệt hại, phải có đầy đủ các căn cứ: (1) Thiệt hại đã xảy ra; (2) Hành vi vi phạm quyền dân sự là trái pháp luật; (3) Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm quyền dân sự và thiệt hại; (4) Sự cố lỗi từ phía người gây ra thiệt hại.

3.6. Yêu cầu hủy quyết định cá biệt trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, hoặc người có thẩm quyền

Trong thực tế áp dụng pháp luật, không ít Tòa án và cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã đánh giá không đúng sự vật và hiện tượng, không khách quan và không phù hợp với thực tế, có thể gây ra hoặc đã gây ra thiệt hại cho một chủ thể. Nguyên nhân của tình trạng này có thể do gặp phải những khó khăn và trở ngại khách quan, cũng như sự thiếu thống nhất trong việc áp dụng pháp luật của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong quan hệ dân sự.

Một trong những phương thức bảo vệ quyền dân sự là quyền khởi kiện, khiếu nại được pháp luật cấp cho chủ thể khi họ bị hoặc có thể sẽ bị thiệt hại do quyết định cá biệt trái pháp luật của các cơ quan, tổ chức, hoặc người có thẩm quyền. Hủy bỏ quyết định cá biệt trái pháp luật của các cơ quan, tổ chức, hoặc người có thẩm quyền là một trong những phương thức bảo vệ quyền dân sự có ý nghĩa quan trọng, cho phép chủ thể khiếu nại và yêu cầu giải quyết khi họ gặp phải hoặc có nguy cơ gặp phải thiệt hại.

3.7. Yêu cầu các biện pháp khác theo quy định của luật

Ngoài những biện pháp bảo vệ quyền dân sự đã được đề cập, do tính đa dạng và phong phú của các quan hệ dân sự cùng với sự đa dạng và phức tạp của yêu cầu từ các chủ thể, có thể xuất hiện các yêu cầu khác trong các quan hệ dân sự cụ thể. Điều này phản ánh sự phức tạp và đa dạng của các mối quan hệ dân sự trong xã hội, mà các nhà lập pháp chưa thể dự liệu ngay.

Để đảm bảo rằng quyền dân sự được bảo vệ đúng mức, pháp luật dân sự thường áp dụng một quy định “mở”. Do đó, Điều 11, Khoản 1 của Bộ luật Dân sự 2015 đã thừa kế và quy định: “Yêu cầu khác theo quy định của luật”.

---

TUYET NHUNG LAW cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án trên thực tế. Liên hệ tư vấn hoặc mời luật sư tham giao bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp vui lòng liên hệ số điện thoại hotline: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: buinhunglw2b@gmail.com để được hỗ trợ.