Chế tài áp dụng khi xây dựng nhà ở riêng lẻ không phép?

Tuỳ theo tính chất mức độ hậu quả của hành vi mà người xây dựng nhà ở riêng lẻ không có giấy phép có thể sẽ bị truy tố theo một trong các tội danh sau:

– TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ QUẢN LÝ NHÀ Ở:

Được quy định tại Điều 343 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 như sau: “Điều 343. Tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở

1. Người nào chiếm dụng chỗ ở, xây dựng nhà trái phép, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. 

Nhà ở, công trình xây dựng trái phép có thể bị dỡ bỏ, trưng mua hoặc tịch thu.
2. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.”

Với cấu thành tội phạm như sau:

+ Về mặt khác thể:

Trật tự quản lý hành chính về nhà ở do Nhà nước quy định. Dù có nhiều quy định về quản lý nhà từ Nhà nước, nhưng người vi phạm chỉ bị ràng buộc đối với các quy định về việc ở, xây dựng nhà ở. Các quy định khác về loại hình nhà không phải là nhà ở không được áp dụng đối với hành vi này.

+ Về mặt khách quan:

Người vi phạm có thể thực hiện một trong hai hành vi: Chiếm dụng chỗ ở trái phép hoặc xây dựng nhà ở trái phép.

Chiếm dụng chỗ ở trái phép là hành vi lén lút hoặc công khai xâm phạm vào chỗ ở của người khác và sử dụng nó như chỗ ở của mình. Ví dụ như: xâm nhập vào nhà không được phép của chủ nhà hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền, sử dụng bạo lực hoặc đe dọa bạo lực để đuổi người khác ra khỏi nhà và dùng nhà đó để ở; lừa dối chủ nhà để chủ ra khỏi nhà rồi tự mình vào ở; lợi dụng lúc chủ nhà vắng nhà để dọn đồ của chủ ra ngoài và dọn đồ của mình vào ở,… Khi xác định hành vi chiếm dụng trái phép chỗ ở cần phải phân biệt với hành vi xâm phạm chỗ ở của người khác quy định tại Điều 158 của Bộ luật Hình sự.

Xây dựng nhà ở trái phép là hành vi xây dựng nhà ở mà không có giấy phép từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc không tuân thủ đúng giấy phép trong trường hợp nhà nước quy định việc xây dựng nhà ở phải có giấy phép. Hành vi này chỉ xảy ra trong trường hợp nhà nước quy định việc xây dựng nhà ở phải được phép, còn đối với các khu vực mà người dân không cần phải xin phép xây dựng nhà thì không có hành vi này.

Việc xây dựng nhà ở trái phép bao gồm cả hành vi sửa chữa nhà đang sử dụng cho mục đích khác thành nhà ở mà không có sự chấp thuận như: sửa đổi văn phòng làm việc, trường học, cơ quan thành nhà ở, sửa sang đình, chùa, miếu, nhà thờ thành nhà ở,…

Ngoài ra, việc đánh giá hình sự cần phải dựa trên các quy định của nhà nước về xác định nhà ở, xây dựng nhà ở và các quy định khác của nhà nước về xử lý hành vi vi phạm để xác định thuộc về chủ thể của tội phạm.

+ Về mặt chủ quan:

Là hành vi cố ý. Người phạm tội có ý thức về việc chiếm dụng chỗ ở của người khác hoặc xây dựng nhà trái phép, ngay cả khi đã bị xử phạt hành chính hoặc kết án về hành vi này, nhưng vẫn tiếp tục cố ý vi phạm. Việc sử dụng “đã bị xử phạt hành chính hoặc kết án về tội phạm này mà vẫn vi phạm” là biểu hiện rõ ràng của hành vi cố ý của người phạm tội. Tuy nhiên, việc áp dụng “đã bị xử phạt hành chính hoặc kết án về tội phạm này mà vẫn vi phạm” để định tội là không hợp lý, vì nó dựa trên tiền án để kết tội, gây ra sự bất công đối với người phạm tội khi sự chênh lệch giữa hình phạt và xử phạt hành chính là quá lớn.

+ Về mặt chủ thể:

Chỉ khi người có năng lực trách nhiệm hình sự đã bị xử phạt hành chính hoặc kết án về hành vi này, và vẫn tiếp tục vi phạm mà không bị xoá án tích, thì mới bị xem là phạm tội.

– TỘI VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ XÂY DỰNG GÂY HẬU QUẢ NGHIÊM TRỌNG:

Được quy định tại Điều 298 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 như sau: “Điều 298. Tội vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng [300]
1. Người nào vi phạm quy định về xây dựng trong lĩnh vực khảo sát, thiết kế, thi công, sử dụng nguyên liệu, vật liệu, máy móc, giám sát, nghiệm thu công trình hoặc lĩnh vực khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 224 và Điều 281 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Làm chết người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Làm chết 02 người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Với cấu thành tội phạm như sau:

+ Về mặt khách thể:

Khách thể của tội phạm là hành vi vi phạm các quy định của Nhà nước về quản lý chất lượng công trình xây dựng, đồng thời gây tổn thương đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của người khác.

+ Về mặt khách quan:

Về hành vi, có thể có một trong các hành vi sau đây:

Vi phạm quy định về xây dựng trong lĩnh vực khảo sát như đo đạc không chính xác vị trí độ lún.

Vi phạm quy định về xây dựng trong lĩnh vực thiết kế, thi công như thiết kế công trình không phù hợp với địa bàn xây dựng, thi công không đúng tiến độ, không đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn xây dựng…

Vi phạm quy định về xây dựng trong lĩnh vực sử dụng nguyên liệu, vật liệu, máy móc.

Vi phạm quy định về xây dựng trong lĩnh vực nghiệm thu công trình.

Vi phạm quy định về xây dựng trong các lĩnh vực khác (ngoài các lĩnh vực nêu trên).

Hành vi vi phạm có thể là không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ những quy định bắt buộc của nhà nước trong ngành xây dựng. Người thực hiện một trong các hành vi trên chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe hoặc tài sản của người khác. Đây là điều kiện cơ bản để xem xét cấu thành tội này.

+ Về mặt chủ quan: 

Mặt chủ quan của tội phạm là khi người vi phạm thực hiện hành vi phạm tội này với ý định cố ý. Họ biết rõ rằng hành vi của mình mang lại nguy hiểm cho xã hội, nhưng vẫn cố tình thực hiện.
+ Về mặt chủ thể:

Chủ thể của tội phạm là những người có trách nhiệm trong các hoạt động như khảo sát, thiết kế, thi công, sử dụng nguyên liệu, vật liệu, máy móc, nghiệm thu công trình trong lĩnh vực xây dựng.

TUYET NHUNG LAW cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án trên thực tế về lĩnh vực đất dai, xây dựng, nhà ở. Liên hệ tư vấn hoặc mời luật sư tham giao bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong các vụ án tại toà án, vui lòng liên hệ số điện thoại: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ.