Trang chủChủ Hộ Kinh Doanh Phải Đóng BHXH Không?
[Được tham vấn bởi: Luật sư Bùi Thị Nhung]
Bài viết đề cập đến nội dung liên quan đến Hộ kinh doanh là gì? Điều kiện đăng kí kinh doanh của hộ kinh doanh? Chủ hộ kinh doanh phải đóng BHXH không? Mức đóng BHXH bắt buộc cho chủ hộ kinh doanh là bao nhiêu? được Công Ty Luật Tuyết Nhung Bùi giải đáp sử dụng vào mục đích tham khảo.
1. Hộ kinh doanh là gì?
Theo quy định tại Điều 79 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp, hộ kinh doanh được quy định như sau:
“Điều 79. Hộ kinh doanh
1. Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.
2. Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng ký hộ kinh doanh, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định mức thu nhập thấp áp dụng trên phạm vi địa phương.”
Như vậy hộ kinh doanh là tên gọi để chỉ hình thức kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên trong cùng một hộ gia đình cùng thực hiện việc kinh doanh hàng hóa, dịch vụ có cùng ý chí, mục đích, lợi nhuận và có đăng ký kinh doanh với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Có một số trường hợp không bắt buộc phải đăng ký, bao gồm:
– Hộ gia đình hoạt động trong lĩnh vực: nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, làm muối;
– Các hình thức buôn bán nhỏ lẻ như: bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ;
– Làm dịch vụ có thu nhập thấp (mức thu nhập cụ thể do UBND tỉnh, thành phố quy định).
* Lưu ý: Những người này vẫn phải đăng ký hộ kinh doanh nếu kinh doanh trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, như: kinh doanh gas, karaoke, spa…
2. Điều kiện đăng kí kinh doanh của hộ kinh doanh
Thứ nhất, điều kiện về chủ thể
Theo quy định tại khoản 1 Điều 80 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP, pháp luật hiện hành quy định rõ về quyền thành lập hộ kinh doanh và nghĩa vụ đăng ký hộ kinh doanh như sau:
“Điều 80. Quyền thành lập hộ kinh doanh và nghĩa vụ đăng ký hộ kinh doanh
1. Cá nhân, thành viên hộ gia đình là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của Bộ luật Dân sự có quyền thành lập hộ kinh doanh theo quy định tại Chương này, trừ các trường hợp sau đây:
a) Người chưa thành niên, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi;
b) Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định;
c) Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật có liên quan.”
Căn cứ vào quy định nêu trên, có thể hiểu cá nhân hoặc thành viên hộ gia đình là công dân Việt Nam, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của Bộ luật Dân sự, sẽ có quyền thành lập hộ kinh doanh, nếu không thuộc một trong các trường hợp bị hạn chế hoặc bị cấm nêu tại các điểm a, b, c Điều 80
Cụ thể, người đăng ký thành lập hộ kinh doanh cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
– Về độ tuổi: Phải từ đủ 18 tuổi trở lên theo quy định chung về độ tuổi có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
– Về năng lực pháp luật: Không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, hoặc đang bị Tòa án tước quyền hành nghề, cấm đảm nhiệm chức vụ, hoặc thuộc các trường hợp bị xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, giáo dục bắt buộc.
– Về năng lực hành vi dân sự: Không thuộc các trường hợp bị mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự, hoặc người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi như người mắc bệnh tâm thần, mất khả năng nhận thức.
* Lưu ý: Với quy định tại Điều 80 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP thì pháp luật về hộ kinh doanh hiện nay không cấm những đối tượng được quy định tại các điểm b, c, d, e, g khoản 2 Điều 17 Luật doanh nghiệp 2020 được phép thành lập hộ kinh doanh. Điều này có nghĩa là những người bị cấm thành lập doanh nghiệp như cán bộ, công chức theo quy định của pháp luật về cán bộ công chức; sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; người đang bị chấp hành hình phạt tù hoặc bị Tòa án cấm hành nghề kinh doanh; các trường hợp khác theo quy định của pháp luật về phá sản vẫn được phép đăng ký kinh doanh dưới hình thức hộ kinh doanh, miễn là không thuộc các trường hợp bị cấm cụ thể như đã nêu tại Điều 80 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP.
Thứ hai, điều kiện về tên gọi của hộ kinh doanh
Việc đặt tên cho một hộ kinh doanh cũng phải tuân thủ những quy định bắt buộc tại Điều 88 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP. Theo đó, tên gọi của hộ kinh doanh sẽ bao gồm hai thành tố bao gồm cụm từ bắt buộc “hộ kinh doanh” và tên riêng của hộ kinh doanh.
Trường hợp dùng tên riêng, thì tên này:
– Không được trùng với tên đã đăng ký trong cùng một huyện; (Khoản 4 Điều 88 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP)
– Phải sử dụng chữ cái tiếng Việt, có thể dùng F, J, Z, W, chữ số và ký hiệu;
– Không được sử dụng từ ngữ, ký hiệu vi phạm thuần phong mỹ tục, lịch sử, văn hóa, đạo đức của dân tộc.
Thứ ba, điều kiện về ngành nghề kinh doanh
Mặc dù Nghị định 01/2021/NĐ-CP không quy định cụ thể, nhưng về nguyên tắc, hộ kinh doanh chỉ được phép đăng ký:
– Ngành nghề không bị pháp luật cấm;
– Ngành nghề có điều kiện thì phải đáp ứng đủ điều kiện theo quy định pháp luật.
3. Chủ hộ kinh doanh phải đóng BHXH không?
Hiện nay Chủ hộ kinh doanh không bắt buộc tham gia BHXH mà chỉ tham gia tự nguyện nếu có nhu cầu (theo Luật Bảo hiểm xã hội 2014). Tuy nhiên từ ngày 01/7/2025, theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh sẽ phải tham gia BHXH bắt buộc.
Cụ thể, tại điểm m khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định:
“Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm:
m) Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ.”
Như vậy, thời điểm hiện tại, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, nếu có nhu cầu, chủ hộ kinh doanh có thể tham gia bảo hiểm xã hội theo hình thức tự nguyện.
Kể từ ngày 01/7/2025, theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh sẽ bắt buộc phải tham gia bảo hiểm xã hội.
4. Mức đóng BHXH bắt buộc cho chủ hộ kinh doanh là bao nhiêu?
Theo điểm a, b khoản 4 Điều 33 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức đóng BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh được quy định như sau:
“4. Mức đóng, phương thức và thời hạn đóng của đối tượng quy định điểm m và điểm n khoản 1 Điều 2 của Luật này được quy định như sau:
a) Mức đóng hằng tháng bằng 3% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ hưu trí và tử tuất;
b) Đóng trực tiếp cho cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc đóng qua hộ kinh doanh, doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tham gia quản lý theo phương thức đóng hằng tháng, 03 tháng hoặc 06 tháng một lần; thời hạn đóng chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng tiếp theo ngay sau chu kỳ đóng.”
Như vậy, hiện nay, theo quy định tại Điều 3 Nghị định 73/2024/NĐ-CP, mức lương cơ sở đang được áp dụng là 2.340.000 đồng/tháng. Căn cứ theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức đóng BHXH bắt buộc tối thiểu hàng tháng đối với chủ hộ kinh doanh là 585.000 đồng, tương ứng với 25% mức lương cơ sở hiện hành.
[EN]
This article, prepared by Tuyet Nhung Bui Law Firm for reference purposes, addresses the following issues: What is a household business? What are the conditions for household business registration? Is the household business owner required to pay social insurance? What is the mandatory social insurance contribution rate for household business owners?
1. What is a Household Business?
According to Article 79 of Decree No. 01/2021/ND-CP on enterprise registration, a household business is defined as follows:
Article 79. Household Business
A household business is established and registered by an individual or by members of a household and is liable for its business activities with all of their assets. In the case of registration by multiple household members, one member must be authorized to act as the representative. The individual registering the household business or the authorized representative shall be the household business owner.
Households engaged in agriculture, forestry, fishery, salt production, or in small-scale, mobile, or seasonal trading or service activities with low income are not required to register as a household business, unless operating in conditional business sectors. The Provincial People’s Committee shall specify the threshold for low income applicable within the locality.
Accordingly, a household business refers to a form of business in which an individual or members of the same household jointly conduct business activities with shared intent, purpose, and profit, and are registered with the competent state authority.
The registrant is personally liable with all of their assets for the business’s activities. If multiple household members participate, they must authorize one person to act as the representative—the household business owner.
Some cases are exempt from registration, including:
Households engaged in agriculture, forestry, fishery, or salt production;
Small-scale trading activities such as street vending, itinerant trading, seasonal trading;
Low-income service providers (as defined by the Provincial People’s Committee).
Note: Even in these cases, registration is still required if operating in a conditional business sector such as gas trading, karaoke, spa services, etc.
2. Conditions for Household Business Registration
a. Conditions related to the business registrant:
Pursuant to Clause 1, Article 80 of Decree No. 01/2021/ND-CP:
Article 80. Right to Establish and Obligation to Register a Household Business
Individuals or household members who are Vietnamese citizens with full civil capacity under the Civil Code are entitled to establish a household business, except in the following cases:
a) Minors, persons with limited or lost civil capacity, or persons with cognitive or behavioral difficulties;
b) Persons under criminal investigation, in detention, serving a prison sentence, under administrative measures at compulsory rehabilitation or education centers, or prohibited by court from practicing certain professions;
c) Other cases as prescribed by relevant laws.
Accordingly, individuals or household members who are Vietnamese citizens with full civil capacity, and not falling under the restricted categories mentioned above, may register a household business.
Specific requirements include:
Age: Must be at least 18 years old.
Legal status: Must not be under criminal investigation, detention, or court-imposed restrictions.
Mental capacity: Must not suffer from mental illness or conditions limiting their ability to act or make decisions.
Note: According to Decree No. 01/2021/ND-CP, individuals banned from establishing enterprises under Clause 2, Article 17 of the 2020 Law on Enterprises—such as civil servants, military personnel, or individuals undergoing bankruptcy proceedings—are not prohibited from establishing household businesses, provided they are not restricted under Article 80 of the Decree.
b. Conditions related to the name of the household business:
Under Article 88 of Decree No. 01/2021/ND-CP, the name of a household business must consist of:
The phrase “Household Business”, and
A distinctive name.
This name must:
Not duplicate another name already registered within the same district;
Use Vietnamese letters, and may include the letters F, J, Z, W, digits, and symbols;
Not contain words or symbols violating national traditions, history, culture, or ethics.
c. Conditions related to business sectors:
While Decree No. 01/2021/ND-CP does not list specific permitted sectors, it is understood that a household business:
Must not operate in prohibited sectors;
Must meet all conditions if operating in a conditional business sector.
3. Is the Household Business Owner Required to Pay Social Insurance?
Currently, household business owners are not required to participate in compulsory social insurance but may opt for voluntary participation under the 2014 Law on Social Insurance.
However, starting from July 1, 2025, under the 2024 Law on Social Insurance, household business owners with registered business licenses will be required to participate in compulsory social insurance.
Specifically, Point m, Clause 1, Article 2 of the 2024 Law on Social Insurance states:
“Vietnamese workers subject to compulsory social insurance include:
m) Household business owners with registered business licenses, as stipulated by the Government.”
Therefore, as of now, participation in social insurance is voluntary. From July 1, 2025, it will become mandatory for household business owners with registered business operations.
4. What is the Mandatory Social Insurance Contribution Rate for Household Business Owners?
According to Points a and b, Clause 4, Article 33 of the 2024 Law on Social Insurance:
4. Contribution rate, method, and deadlines for the individuals mentioned in Points m and n, Clause 1, Article 2 of this Law are as follows:
a) The monthly contribution rate is:
3% of the salary used as the basis for calculating social insurance, contributed to the sickness and maternity fund;
22% of the salary, contributed to the retirement and survivorship fund.
b) Contributions may be made directly to the social insurance agency or through a household business, enterprise, cooperative, or cooperative union on a monthly, quarterly, or semi-annual basis. The deadline for contribution is the last day of the month following the contribution cycle.
As per Decree No. 73/2024/ND-CP, the current basic salary is VND 2,340,000 per month. Based on the 2024 Law on Social Insurance, the minimum compulsory contribution for a household business owner is VND 585,000/month, equivalent to 25% of the current basic salary.
TUYET NHUNG LAW cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án trên thực tế trong lĩnh vực doanh nghiệp. Liên hệ tư vấn, hỗ trợ các thủ tục liên quan đến đăng ký doanh nghiệp, mời luật sư tham giao bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong các vụ án liên quan đến doanh nghiệp tại Toà án và Trọng tài và hỗ trợ xử lý các vấn đề phát sinh trong nội bộ doanh nghiệp. Vui lòng liên hệ số điện thoại hotline: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ.
