Bài viết đề cập đến nội dung pháp lý liên quan đến doanh nghiệp nhà nước là gì? Phân loại doanh nghiệp nhà nước; Doanh nghiệp nhà nước tổ chức ra sao? Doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân khác gì nhau? được Công Ty Luật Tuyết Nhung Bùi giải đáp sử dụng vào mục đích tham khảo.
The article discusses the legal aspects related to state-owned enterprises, including their classification, organizational structure, and differences between state-owned and private enterprises. It is provided by Tuyet Nhung Bui Law Firm for reference purposes.
1. Doanh nghiệp nhà nước là gì?
Theo khoản 11 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp mà Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết, theo quy định tại Điều 88 Luật Doanh nghiệp 2020.
What is a state-owned enterprise?
According to Clause 11, Article 4 of the 2020 Law on Enterprises, a state-owned enterprise is a business in which the State holds more than 50% of the charter capital or total voting shares, as stipulated in Article 88 of the 2020 Law on Enterprises.
2. Phân loại doanh nghiệp nhà nước
Điều 88 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định rằng doanh nghiệp nhà nước được tổ chức và quản lý dưới hai hình thức: công ty trách nhiệm hữu hạn và công ty cổ phần, bao gồm: Doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ và Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết, ngoại trừ các doanh nghiệp theo luật quy định, trong đó:
Cụ thể, nhóm doanh nghiệp này bao gồm:
Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ, đóng vai trò là công ty mẹ trong tập đoàn kinh tế nhà nước, công ty mẹ của tổng công ty nhà nước hoặc công ty mẹ trong mô hình công ty mẹ – công ty con;
Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên hoạt động độc lập do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ.
Nhóm doanh nghiệp này bao gồm:
Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên và công ty cổ phần, trong đó Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết, đồng thời đóng vai trò là công ty mẹ trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước hoặc công ty mẹ trong mô hình công ty mẹ – công ty con;
Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên và công ty cổ phần hoạt động độc lập, do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết.
Classification of State-Owned Enterprises
Article 88 of the 2020 Law on Enterprises stipulates that state-owned enterprises are organized and managed in two forms: limited liability companies and joint-stock companies. These include:
Enterprises wholly owned by the State (100% charter capital)
Enterprises in which the State holds more than 50% of the charter capital or total voting shares, except for those otherwise regulated by law.
Independent single-member limited liability companies wholly owned by the State.
Limited liability companies with two or more members and joint-stock companies where the State holds more than 50% of the charter capital or total voting shares. These companies may also function as parent companies in state economic groups, parent companies of state-owned corporations, or parent companies in a parent-subsidiary model.
Independent limited liability companies with two or more members and joint-stock companies in which the State holds more than 50% of the charter capital or total voting shares.
3. Doanh nghiệp nhà nước tổ chức ra sao?
Theo Điều 90 Luật Doanh nghiệp 2020, cơ quan đại diện chủ sở hữu có thẩm quyền quyết định tổ chức quản lý doanh nghiệp nhà nước dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên theo một trong hai mô hình sau:
Mô hình 1: Chủ tịch công ty, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Ban kiểm soát;
Mô hình 2: Hội đồng thành viên, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Ban kiểm soát.
How are state-owned enterprises organized?
According to Article 90 of the 2020 Law on Enterprises, the representative agency of the State owner has the authority to determine the management structure of a state-owned enterprise operating as a single-member limited liability company under one of the following two models:
Model 1: Company President, General Director or Director, and Supervisory Board.
Model 2: Members’ Council, General Director or Director, and Supervisory Board.
4. Đặc điểm của doanh nghiệp nhà nước?
Doanh nghiệp nhà nước có 5 đặc điểm cơ bản sau:
– Về Loại hình doanh nghiệp
Doanh nghiệp nhà nước được tổ chức và thành lập theo mô hình công ty TNHH một thành viên, công ty TNHH hai thành viên trở lên và công ty cổ phần.
Việc thành lập doanh nghiệp nhà nước tuân theo nguyên tắc chỉ được thực hiện trong các ngành nghề then chốt đối với nền kinh tế.
– Về Chủ sở hữu công ty
Nhà nước là chủ sở hữu doanh nghiệp, nắm giữ toàn bộ hoặc phần lớn vốn điều lệ, có toàn quyền quyết định các vấn đề liên quan đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, cụ thể:
Về sự tồn tại: Nhà nước quyết định việc thành lập, tổ chức lại doanh nghiệp (chia, tách, sáp nhập…), chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ vốn cho cá nhân/tổ chức khác hoặc giải thể doanh nghiệp.
Về sự phát triển: Nhà nước kiểm soát mục tiêu phát triển, chiến lược kinh doanh, huy động và sử dụng vốn, cũng như nguồn nhân lực của công ty.
Về tổ chức quản lý: Nhà nước quyết định mô hình quản lý, bổ nhiệm, bãi nhiệm hoặc kỷ luật các vị trí lãnh đạo doanh nghiệp như chủ tịch công ty, giám đốc, tổng giám đốc…
– Về Tài sản của doanh nghiệp
Một phần tài sản của doanh nghiệp nhà nước thuộc sở hữu của Nhà nước với tư cách là chủ đầu tư.
Cá nhân, tổ chức được Nhà nước giao vốn chỉ có quyền quản lý tài sản và kinh doanh, không có quyền sở hữu tài sản doanh nghiệp, đồng thời phải chịu trách nhiệm trước Nhà nước về tài sản và nguồn vốn được giao.
– Về Trách nhiệm pháp lý
Doanh nghiệp nhà nước có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy phép kinh doanh, tương tự như các doanh nghiệp tư nhân.
Nhà nước, với tư cách là chủ sở hữu và chủ đầu tư, chịu trách nhiệm hữu hạn đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp theo tỷ lệ vốn điều lệ sở hữu.
– Về Lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh
Doanh nghiệp nhà nước chủ yếu hoạt động trong các ngành then chốt, phục vụ mục tiêu kinh tế – xã hội do Nhà nước giao phó. Phạm vi đầu tư của Nhà nước thường tập trung vào các lĩnh vực như:
Dịch vụ đảm bảo quốc phòng, an ninh, bao gồm sản xuất vật liệu nổ, điện lực, dịch vụ không lưu, hàng hải…
Cung ứng sản phẩm, dịch vụ phục vụ an sinh xã hội.
Hoạt động công nghệ cao, đầu tư lớn, có tác động thúc đẩy các ngành kinh tế khác và sự phát triển chung của nền kinh tế.
Characteristics of State-Owned Enterprises
State-owned enterprises (SOEs) have five key characteristics:
– Type of Enterprise
State-owned enterprises are established and organized in the form of:
Single-member limited liability companies
Multi-member limited liability companies
Joint-stock companies
The establishment of state-owned enterprises follows the principle that they should only operate in key industries essential to the national economy.
– Ownership Structure
The State is the owner of SOEs, holding either full or majority ownership of the charter capital and having full authority to make decisions regarding their existence and development, including:
Existence: The State decides on the establishment, restructuring (such as division, separation, merger), partial or complete transfer of capital to individuals/organizations, or dissolution of the enterprise.
Development: The State determines and controls development goals, business strategies, capital mobilization and utilization, and human resource management.
Management Structure: The State decides on the management model, appoints, dismisses, or disciplines key executives such as the company president, general director, or director.
– Enterprise Assets
A portion of SOE assets is owned by the State as the primary investor.
Individuals and organizations entrusted by the State to manage capital for enterprise development only have rights to manage and operate the business, not ownership rights over its assets. They must also be accountable to the State for the assets and capital entrusted to them.
– Legal Responsibilities
SOEs have legal status from the date they receive a business registration certificate, similar to private enterprises.
As the owner and main investor, the State has limited liability for the enterprise’s debts and other financial obligations in proportion to its charter capital ownership.
– Business Sectors and Industries
SOEs primarily operate in strategic industries that serve economic and social objectives assigned by the State. State investment is generally focused on:
National defense and security services, including the production of explosives, electricity, air traffic control, and maritime services.
Provision of products and services for social welfare.
High-tech industries and large-scale investments that drive economic development and support other industries.
5. Doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân khác gì nhau?
| Tiêu chí Comparison criteria | Doanh nghiệp Nhà nước State-owned enterprise | Doanh nghiệp tư nhân Private enterprise |
| Chủ sở hữu Owner | – Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; – Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết. [EN] – Enterprises in which the State holds 100% of the charter capital; – Enterprises in which the State holds more than 50% of the charter capital or total number of voting shares. | – Do cá nhân hoặc doanh nghiệp tư nhân khác làm chủ sở hữu (bao gồm cả tổ chức, cá nhân nước ngoài);– Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết. [EN] – Owned by individuals or other private enterprises (including foreign organizations and individuals); – Enterprises in which the State holds less than 50% of the charter capital or total voting shares. |
| Hình thức tồn tại Form of existence | – Công ty cổ phần;– Công ty TNHH 1 thành viên; – Công ty TNHH 2 thành viên. [EN] – Joint Stock Company; – One-member LLC; – Two-member LLC. | – Công ty cổ phần;– Công ty TNHH 1 thành viên; – Công ty TNHH 2 thành viên; – Công ty hợp danh; – Doanh nghiệp tư nhân (quy định tại Chương VII Luật Doanh nghiệp 2020). [EN] – Joint stock company; – One-member LLC; – Two-member LLC; – Partnership; – Private enterprise (regulated in Chapter VII of the 2020 Enterprise Law). |
| Quy mô Scale | Quy mô lớn. Thường được tổ chức theo các hình thức như công ty mẹ – công ty con, tập đoàn kinh tế. [EN] Large scale. Usually organized in forms such as parent company – subsidiary company, economic group. | Đa dạng về quy mô. Tuy nhiên doanh nghiệp tư nhân chủ yếu là các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ. [EN] Diverse in size. However, private enterprises are mainly small and medium sized enterprises. |
| Ngành nghề hoạt động Industry | Hoạt động chủ yếu ở các ngành nghề kinh tế then chốt. Một số ngành, nghề kinh doanh độc quyền như: – Hệ thống truyền tải điện quốc gia; – Nhà máy thủy điện có quy mô lớn đa mục tiêu, nhà máy điện hạt nhân; – In, đúc tiền và sản xuất vàng miếng; – Xổ số kiến thiết; [EN] Mainly operating in key economic sectors. Some exclusive business sectors and lines of business include: – National power transmission system; – Large-scale multi-purpose hydroelectric power plants, nuclear power plants; – Printing, minting money and producing gold bars; – Lottery; | – Hoạt động trong phạm vi ngành nghề quy định tại Quyết định 27/2018/QĐ-TTg về Ban hành hệ thống ngành kinh tế Việt Nam. – Không được kinh doanh các ngành nghề độc quyền dành cho các doanh nghiệp nhà nước. [EN] – Operate within the scope of business lines specified in Decision 27/2018/QD-TTg on Promulgating the system of economic sectors of Vietnam. – Not allowed to do business in exclusive business lines reserved for state-owned enterprises. |
TUYET NHUNG LAW cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án trên thực tế trong lĩnh vực doanh nghiệp. Liên hệ tư vấn, hỗ trợ các thủ tục liên quan đến đăng ký doanh nghiệp, mời luật sư tham giao bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong các vụ án liên quan đến doanh nghiệp tại Toà án và Trọng tài và hỗ trợ xử lý các vấn đề phát sinh trong nội bộ doanh nghiệp. Vui lòng liên hệ số điện thoại hotline: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ.