Bài viết này đề cập đến nội dung pháp lý liên quan đến hợp đồng vận chuyển tài sản, đặc điểm của hợp đồng vận chuyển tài sản, hình thức của hợp đồng vận chuyển tài sản, quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng vận chuyển tài sản sẽ được Công Ty Luật Tuyết Nhung Bùi hướng dẫn giải đáp sử dụng vào mục đích tham khảo.
This article discusses the legal aspects related to the contract for the transportation of goods, the characteristics of such contracts, the forms of transportation contracts, and the rights and obligations of the parties involved. These topics will be explained and clarified by Tuyết Nhung Bùi Law Firm for reference purposes.
1. Hợp đồng vận chuyển tài sản
Điều 530 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rằng, hợp đồng vận chuyển tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, trong đó bên vận chuyển có trách nhiệm chuyển tài sản đến địa điểm đã thỏa thuận và giao tài sản đó cho người có quyền nhận, còn bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ thanh toán cước phí vận chuyển.
Từ khái niệm trên, có thể nhận thấy rằng hợp đồng vận chuyển tài sản cũng có đặc điểm của các hợp đồng dân sự phổ biến khác, đó là sự tự nguyện, tự do và bình đẳng của các bên khi thực hiện giao dịch dân sự.
Contract for the Transportation of Goods
Article 530 of the Civil Code 2015 stipulates that a contract for the transportation of goods is an agreement between the parties, in which the carrier is responsible for transporting the goods to the agreed location and delivering them to the rightful recipient, while the consignor is obligated to pay the transportation fees.
From this definition, it can be observed that the contract for the transportation of goods shares characteristics with other common civil contracts, namely the voluntary, free, and equal participation of the parties in carrying out the civil transaction.
2. Đặc điểm hợp đồng vận chuyển tài sản
Đặc điểm 1, hợp đồng này có đối tượng là công việc, cụ thể là công việc vận chuyển. Các bên tham gia hợp đồng hướng tới việc thực hiện công việc liên quan đến tài sản, thay vì hướng trực tiếp đến tài sản được vận chuyển. Mục tiêu trong quan hệ hợp đồng vận chuyển là “chuyển tài sản đến địa điểm đã thỏa thuận”, tức là di chuyển tài sản từ vị trí này đến vị trí khác theo yêu cầu của bên thuê vận chuyển. Do là công việc, tiêu chuẩn và chất lượng dịch vụ trong hợp đồng này thường không có thước đo cụ thể. Thông thường, giá trị công việc sẽ được xác định dựa trên tài sản, quãng đường và loại phương tiện sử dụng trong hợp đồng vận chuyển tài sản.
Đặc điểm 2, hợp đồng này là hợp đồng song vụ và có tính đền bù. Các bên trong hợp đồng gồm bên vận chuyển và bên thuê vận chuyển đều có nghĩa vụ tương ứng với nhau. Cụ thể, bên vận chuyển có nghĩa vụ vận chuyển tài sản đến đúng địa điểm đã thỏa thuận và bảo quản tài sản theo đúng chỉ dẫn. Bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ thanh toán cước phí và nhận tài sản hoặc chỉ định bên thứ ba nhận tài sản đúng thời gian và địa điểm đã thỏa thuận. Cước phí mà bên thuê vận chuyển thanh toán cho bên vận chuyển chính là số tiền đền bù trong hợp đồng vận chuyển tài sản.
Đặc điểm ba, hợp đồng vận chuyển tài sản là hợp đồng không làm tăng khối lượng và không thay đổi tính chất của tài sản được vận chuyển, không làm thay đổi quyền sở hữu tài sản mà chỉ thay đổi vị trí của tài sản. Do đó, hợp đồng vận chuyển tài sản được hiểu là hợp đồng cung ứng dịch vụ, trong đó đối tượng là hoạt động vận chuyển hàng hóa từ địa điểm này đến địa điểm khác.
Đặc điểm bốn, về chủ thể của hợp đồng: hợp đồng vận chuyển tài sản được ký kết giữa người vận chuyển và người thuê vận chuyển, hay còn gọi là người gửi hàng. Người vận chuyển là người tự mình hoặc ủy quyền cho người khác ký kết hợp đồng vận chuyển với người thuê vận chuyển. Người vận chuyển có thể thực hiện toàn bộ hoặc một phần công việc vận chuyển tài sản, nhưng cũng có thể ủy thác cho người khác thực hiện toàn bộ hoặc một phần công việc vận chuyển, người được ủy thác này gọi là người vận chuyển thực tế. Người thuê vận chuyển là người tự mình hoặc ủy quyền cho người khác tham gia ký kết hợp đồng với người vận chuyển. Trong trường hợp hợp đồng vận chuyển theo chứng từ vận chuyển, người thuê vận chuyển được gọi là người gửi hàng. Tùy theo từng loại hợp đồng vận chuyển, người thuê vận chuyển có thể có các tên gọi khác nhau. Các chủ thể này có thể tự mình hoặc ủy quyền cho người khác thực hiện nghĩa vụ giao hàng và có quyền nhận hàng.
Characteristics of a Contract for the Transportation of Goods
Characteristic 1, This contract involves a task, specifically the task of transportation. The parties involved in the contract focus on carrying out tasks related to the goods, rather than directly addressing the goods being transported. The goal in a transportation contract is to “transport the goods to the agreed location,” meaning moving the goods from one place to another as requested by the consignor. Since it is a task, the standards and quality of service in this contract often do not have specific measures. Typically, the value of the task is determined based on the goods, the distance, and the type of transportation used in the contract for the transportation of goods.
Characteristic 2, This contract is a bilateral contract with a compensatory nature. The parties involved, the carrier and the consignor, have corresponding obligations. Specifically, the carrier is obligated to transport the goods to the agreed location and safeguard the goods according to the instructions. The consignor is obligated to pay the transportation fee and receive the goods or designate a third party to receive the goods at the agreed time and location. The transportation fee paid by the consignor to the carrier is the compensation in the transportation contract.
Characteristic 3, A contract for the transportation of goods is a contract that does not increase the volume or change the nature of the goods being transported, nor does it alter the ownership of the goods, but only changes the location of the goods. Therefore, a contract for the transportation of goods is understood as a service contract, in which the subject is the activity of transporting goods from one location to another.
Characteristic 4, Regarding the parties to the contract: The contract for the transportation of goods is concluded between the carrier and the consignor, also known as the sender. The carrier is the person who, either directly or by authorizing another, signs the transportation contract with the consignor. The carrier may perform all or part of the transportation work, but may also delegate the entire or part of the transportation work to another, who is referred to as the actual carrier. The consignor is the person who, either directly or by authorizing another, participates in signing the contract with the carrier. In the case of a transportation contract based on a transport document, the consignor is called the shipper. Depending on the type of transportation contract, the consignor may have different names. These parties may perform the delivery obligation themselves or authorize others to do so, and have the right to receive the goods.
3. Hình thức hợp đồng vận chuyển tài sản
Theo quy định tại Điều 531 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vận chuyển tài sản có thể được ký kết bằng lời nói, văn bản hoặc thông qua hành vi cụ thể. Ngoài ra, Bộ luật Dân sự 2015 cũng quy định một loại chứng từ được xem là bằng chứng của việc ký kết hợp đồng giữa các bên, đó là “vận đơn” hoặc “chứng từ vận chuyển”, cụ thể: “Vận đơn hoặc chứng từ vận chuyển tương đương khác là bằng chứng của việc giao kết hợp đồng giữa các bên.”
Tuy nhiên, đối với những hợp đồng vận chuyển đặc thù, hình thức của loại hợp đồng này phải tuân theo quy định của pháp luật chuyên ngành, có thể kể đến hai ví dụ sau:
Hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển được điều chỉnh bởi Bộ luật Hàng hải năm 2015. Theo đó, hợp đồng vận chuyển theo chứng từ vận chuyển có thể được giao kết theo hình thức mà các bên thỏa thuận, trong khi hợp đồng vận chuyển theo chuyến phải được giao kết bằng văn bản. Hợp đồng vận chuyển theo chứng từ vận chuyển là hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, trong đó người vận chuyển không phải dành cho người thuê vận chuyển nguyên tàu hoặc một phần tàu cụ thể mà chỉ căn cứ vào chủng loại, số lượng, kích thước hoặc trọng lượng của hàng hóa để vận chuyển. Hợp đồng vận chuyển theo chuyến là hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, trong đó người vận chuyển dành cho người thuê vận chuyển nguyên tàu hoặc một phần tàu cụ thể để vận chuyển hàng hóa theo chuyến.
Hình thức của hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không là vận đơn hàng không (the air waybill) hoặc biên lai hàng hóa (the cargo receipt). Các chứng từ này được xem là bằng chứng đầu tiên về việc ký kết hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không, việc chấp nhận hàng hóa để vận chuyển và các điều kiện vận chuyển. Theo nội dung này, Khoản 1 Điều 129 Luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2006 quy định: “Vận đơn hàng không là chứng từ vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không và là bằng chứng của việc giao kết hợp đồng, việc đã tiếp nhận hàng hóa và các điều kiện của hợp đồng.”
Form of a Contract for the Transportation of Goods
According to Article 531 of the Civil Code 2015, a contract for the transportation of goods can be concluded orally, in writing, or through specific actions. In addition, the Civil Code 2015 also stipulates a type of document that is considered evidence of the conclusion of a contract between the parties, namely the “bill of lading” or “transport document,” specifically: “The bill of lading or an equivalent transport document is evidence of the conclusion of the contract between the parties.”
However, for specialized transportation contracts, the form of such contracts must comply with the regulations of specialized law. Two examples are as follows:
A contract for the transportation of goods by sea is governed by the Maritime Code of 2015. According to this, a contract for transportation based on a transport document can be concluded in the form agreed upon by the parties, while a voyage charter contract must be concluded in writing. A contract for transportation based on a transport document is a contract for the transportation of goods by sea, in which the carrier does not have to allocate a specific vessel or part of a vessel to the consignor, but only considers the type, quantity, size, or weight of the goods to be transported. A voyage charter contract is a contract for the transportation of goods by sea, in which the carrier allocates a specific vessel or part of a vessel to the consignor for transporting goods on a specific voyage.
The form of a contract for the transportation of goods by air is an air waybill or cargo receipt. These documents are considered the first evidence of the conclusion of the air transportation contract, the acceptance of goods for transportation, and the conditions of the transportation. According to this, Clause 1, Article 129 of the Civil Aviation Law of Vietnam 2006 stipulates: “An air waybill is a document for the transportation of goods by air and is evidence of the conclusion of the contract, the acceptance of goods, and the conditions of the contract.”
4. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng vận chuyển tài sản?
4.1. Quyền và nghĩa vụ củ bên vận chuyển
Nghĩa vụ của bên vận chuyển (Điều 534 BLDS 2015):
Một trong những nghĩa vụ của bên vận chuyển là đảm bảo vận chuyển tài sản đầy đủ, an toàn đến đúng địa điểm đã thỏa thuận, đúng thời gian quy định.
Khi bên vận chuyển tiếp nhận tài sản, dù về mặt pháp lý tài sản vẫn thuộc quyền sở hữu của bên vận chuyển, nhưng kể từ thời điểm đó, trách nhiệm về sự an toàn của tài sản sẽ bắt đầu phát sinh đối với bên vận chuyển.
Bên vận chuyển có trách nhiệm bảo quản tài sản, áp dụng mọi biện pháp để đảm bảo tài sản được vận chuyển an toàn đến địa điểm đã thỏa thuận trong hợp đồng, không bị mất mát hay hư hỏng. Đồng thời, bên vận chuyển cũng có nghĩa vụ giao tài sản cho người có quyền nhận. Nếu tài sản đã được vận chuyển đến đúng địa điểm nhưng không giao cho đúng người có quyền nhận, dẫn đến mất mát hay thất thoát tài sản, bên vận chuyển phải chịu trách nhiệm. Vì vậy, khi bàn giao tài sản, bên vận chuyển phải kiểm tra kỹ người nhận để đảm bảo đúng đối tượng.
Trong quá trình vận chuyển, bên vận chuyển chịu chi phí liên quan đến việc chuyên chở tài sản, không yêu cầu bên thuê vận chuyển chịu các chi phí phát sinh như xăng dầu, chi phí bảo vệ tài sản, bảo quản tài sản, hoặc phí qua các trạm thu phí… Tuy nhiên, nếu hai bên có thỏa thuận rằng bên thuê vận chuyển sẽ chịu các chi phí này, thì bên thuê vận chuyển mới có trách nhiệm thanh toán.
Vì phương tiện vận chuyển bằng động cơ có thể gây ra nguy hiểm cho những người xung quanh, nên để nâng cao trách nhiệm của bên vận chuyển và kịp thời khắc phục hậu quả nếu xảy ra sự cố, Bộ luật Dân sự 2015 quy định bên vận chuyển phải mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật. Đây là nghĩa vụ bắt buộc, không thể tùy ý, vì vậy bên vận chuyển phải thực hiện nghiêm túc.
Nếu bên vận chuyển không bảo quản tài sản tốt, không đảm bảo an toàn trên đường vận chuyển dẫn đến mất mát hay hư hỏng tài sản của bên thuê vận chuyển, bên vận chuyển phải bồi thường thiệt hại. Bên vận chuyển chỉ không phải bồi thường nếu có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.
Quyền của bên vận chuyển:
Để đảm bảo thực hiện đúng đối tượng của hợp đồng vận chuyển, Điều 535 BLDS 2015 quy định bên vận chuyển có quyền kiểm tra sự xác thực của tài sản. Việc kiểm tra dựa trên các thông tin đã thỏa thuận trong hợp đồng, hoặc trên vận đơn, chứng từ vận chuyển tương đương. Từ đó, bên vận chuyển xác định xem tài sản bên thuê vận chuyển giao có đúng như đã thỏa thuận không.
Nếu bên vận chuyển phát hiện tài sản không đúng với loại đã thỏa thuận trong hợp đồng, bên vận chuyển có quyền từ chối vận chuyển.
Bên vận chuyển có quyền yêu cầu bên thuê vận chuyển thanh toán đầy đủ cước phí vận chuyển đúng thời hạn. Nếu không có thỏa thuận về thời điểm thanh toán, bên thuê vận chuyển phải thanh toán cước phí sau khi tài sản được chuyển lên phương tiện vận chuyển.
Nếu hai bên thỏa thuận về thời điểm thanh toán, ví dụ như thanh toán 2/3 cước phí khi tài sản được chuyển lên phương tiện vận chuyển và 1/3 còn lại khi tài sản được giao đúng địa điểm và bàn giao cho người nhận, bên thuê vận chuyển phải thanh toán đúng hạn.
Trong trường hợp bên thuê vận chuyển giao tài sản bị cấm giao dịch hoặc có tính chất nguy hiểm, độc hại, bên vận chuyển có quyền từ chối vận chuyển.
4.2. Quyền, nghĩa vụ của bên thuê vận chuyển
Nghĩa vụ của bên thuê vận chuyển (Điều 536 BLDS 2015)
Khi bên vận chuyển cung cấp dịch vụ, bên thuê vận chuyển phải trả đủ cước phí cho bên vận chuyển theo đúng thời hạn và phương thức đã thỏa thuận. Nếu không có thỏa thuận, bên thuê vận chuyển phải thanh toán cước phí theo quy định tại khoản 2 Điều 533 BLDS 2015.
Để bên vận chuyển thực hiện tốt nghĩa vụ của mình, bên thuê vận chuyển phải cung cấp đầy đủ thông tin về tài sản để đảm bảo an toàn trong suốt quá trình vận chuyển. Nếu bên thuê vận chuyển không cung cấp thông tin cần thiết, dẫn đến không đảm bảo an toàn cho tài sản, bên thuê vận chuyển sẽ phải chịu trách nhiệm.
Nếu bên thuê vận chuyển không cử người áp tải, bảo vệ tài sản trong quá trình vận chuyển, mà theo thỏa thuận đó là trách nhiệm của bên vận chuyển, thì bên vận chuyển phải đảm nhận việc bảo vệ tài sản. Tuy nhiên, nếu bên thuê vận chuyển cử người áp tải mà tài sản bị mất hoặc hư hỏng, bên thuê vận chuyển phải chịu trách nhiệm và không được yêu cầu bồi thường.
Quyền của bên thuê vận chuyển (Điều 537 BLDS 2015)
Sau khi hợp đồng đã được ký kết, bên thuê vận chuyển có quyền yêu cầu bên vận chuyển vận chuyển tài sản đến đúng địa điểm và thời điểm đã thỏa thuận. Khi tài sản được vận chuyển đến đúng địa điểm, bên thuê vận chuyển có quyền trực tiếp nhận tài sản hoặc chỉ định người thứ ba nhận tài sản.
Rights and Obligations of the Parties in a Contract for the Transportation of Goods
4.1. Rights and Obligations of the Carrier
Obligations of the Carrier (Article 534 of the Civil Code 2015):
One of the carrier’s obligations is to ensure that the goods are transported fully and safely to the agreed destination and within the specified time.
When the carrier takes possession of the goods, although legally the goods remain the property of the carrier, from that point forward, the carrier assumes responsibility for the safety of the goods.
The carrier is responsible for preserving the goods and must take all necessary measures to ensure that the goods are transported safely to the agreed destination, without loss or damage. Additionally, the carrier has the obligation to deliver the goods to the person entitled to receive them. If the goods are transported to the correct location but are not delivered to the rightful recipient, resulting in loss or theft, the carrier will be held responsible. Therefore, when handing over the goods, the carrier must verify the identity of the recipient to ensure they are the correct party.
During transportation, the carrier bears the costs associated with transporting the goods and is not entitled to request that the consignor pay for additional costs such as fuel, security for the goods, storage, or tolls. However, if the parties have agreed that the consignor will bear these additional costs, then the consignor will be responsible for paying them.
Since motorized transport vehicles can pose a high risk to those around them, in order to enhance the carrier’s responsibility and ensure prompt compensation in the event of an incident, the Civil Code 2015 requires the carrier to purchase liability insurance as per legal requirements. This is a mandatory obligation and not optional, and the carrier must comply strictly.
If the carrier fails to properly secure the goods or ensure their safety during transport, resulting in loss or damage to the goods, the carrier must compensate the consignor for the damage. The carrier is not liable for compensation if there is an agreement to the contrary or if the law provides otherwise.
Rights of the Carrier:
To ensure the proper execution of the transportation contract, Article 535 of the Civil Code 2015 gives the carrier the right to verify the authenticity of the goods. The verification is based on the information agreed upon in the contract or the bill of lading or equivalent transport documents. This allows the carrier to confirm whether the goods handed over by the consignor match what was agreed upon.
If the carrier discovers that the goods do not match the type agreed upon in the contract, the carrier has the right to refuse to transport them.
The carrier also has the right to demand that the consignor pay the full transportation fee on time. If there is no agreement on the payment schedule, the consignor must pay the transportation fee after the goods are loaded onto the transport vehicle.
If the parties have agreed on a payment schedule, for example, paying two-thirds of the fee when the goods are loaded onto the transport vehicle and the remaining one-third when the goods are delivered to the correct location and handed over to the recipient, the consignor must pay on time.
In the case where the consignor hands over goods that are prohibited from being transported or are dangerous or harmful, the carrier has the right to refuse transportation.
4.2. Rights and Obligations of the Consignor
Obligations of the Consignor (Article 536 of the Civil Code 2015):
When the carrier provides the service, the consignor must pay the full transportation fee to the carrier according to the agreed schedule and method. If there is no agreement, the consignor must pay the fee as stipulated in Clause 2, Article 533 of the Civil Code 2015.
To help the carrier fulfill their obligations, the consignor must provide complete information about the goods to ensure their safety throughout the transportation process. If the consignor fails to provide the necessary information, resulting in unsafe transportation of the goods, the consignor will be held responsible.
If the consignor does not assign personnel to escort or protect the goods during transportation, which was agreed to be the carrier’s responsibility, then the carrier must take on the task of securing the goods. However, if the consignor assigns personnel to escort the goods and the goods are lost or damaged, the consignor will bear the responsibility and cannot claim compensation.
Rights of the Consignor (Article 537 of the Civil Code 2015):
After the contract is concluded, the consignor has the right to require the carrier to transport the goods to the agreed destination and at the agreed time. When the goods arrive at the correct location, the consignor has the right to directly receive the goods or designate a third party to receive them.
CÔNG TY LUẬT TUYẾT NHUNG BÙI cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án trên thực tế trong lĩnh vực dân sự. Liên hệ tư vấn, mời luật sư tham giao bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, đại diện theo uỷ quyền. Vui lòng liên hệ số điện thoại hotline: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ.