Bài viết đề cập đến nội dung pháp lý hộ khẩu là gì? Sự khác biệt giữa hộ khẩu thường trú và tạm trú? Tách hộ khẩu khi sống cùng một nhà được không? Được Công Ty Luật Tuyết Nhung Bùi giải đáp sử dụng vào mục đích tham khảo.
1. Hộ khẩu là gì?
Hộ khẩu thường trú theo cách gọi quen thuộc được hiểu là sổ hộ khẩu. Đây là loại sổ do cơ quan có thẩm quyền cấp cho hộ gia đình nhằm ghi nhận đầy đủ, chính xác thông tin của các thành viên cùng chung nơi đăng ký thường trú.
Theo khoản 8 Điều 2 Luật Cư trú 2020, nơi thường trú là nơi công dân sinh sống ổn định, lâu dài và đã thực hiện đăng ký thường trú.
Khoản 3 Điều 38 Luật Cư trú 2020 quy định rằng Sổ hộ khẩu và Sổ tạm trú đã được cấp chỉ còn giá trị sử dụng đến ngày 31/12/2022.
Mặc dù sổ hộ khẩu giấy không còn hiệu lực, Nhà nước vẫn tiếp tục quản lý cư dân theo chế độ hộ khẩu, chỉ thay đổi từ hình thức sổ giấy sang phương thức quản lý trực tuyến. Thông tin cư trú của người dân sẽ được cơ quan chức năng cập nhật và theo dõi bằng hình thức điện tử thay cho việc sử dụng sổ giấy như trước.
Theo đó, sổ hộ khẩu điện tử được hiểu là hình thức quản lý thông tin thường trú của công dân thông qua phần mềm, dữ liệu được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu về cư trú.
2. Sự khác biệt giữa hộ khẩu thường trú và tạm trú?
| Tiêu chí | Thường trú | Tạm trú |
| Định nghĩa | Là nơi công dân sinh sống ổn định, lâu dài và đã được đăng ký thường trú. | Là nơi công dân sinh sống từ 30 ngày trở lên ngoài nơi thường trú và đã được đăng ký tạm trú. |
| Điều kiện đăng ký | – Công dân có chỗ ở hợp pháp thuộc quyền sở hữu của mình. – Nhập hộ khẩu về nhà người thân (Chỗ ở hợp pháp không thuộc quyền sở hữu của mình khi được chủ hộ và chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đó đồng ý). – Đăng ký thường trú tại nhà thuê, mượn, ở nhờ; + Bảo đảm điều kiện về diện tích nhà ở; + Chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đồng ý. – Đăng ký thường trú tại cơ sở tín ngưỡng, cơ sở tôn giáo có công trình phụ trợ là nhà ở: + Người đại diện cơ sở tín ngưỡng; + Người được người đại diện hoặc ban quản lý cơ sở tín ngưỡng đồng ý; + Trẻ em, người khuyết tật, người không nơi nương tựa. – Đăng ký thường trú tại cơ sở trợ giúp xã hội. – Đăng ký thường trú tại phương tiện lưu động. | – Sinh sống tại chỗ ở hợp pháp ngoài phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi đã đăng ký thường trú. – Sinh sống từ 30 ngày trở lên.
|
| Mục đích | Sinh sống thường xuyên, lâu dài chủ yếu tại nơi ở thuộc sở hữu của bản thân, gia đình hoặc thuê, mượn, ở nhờ. | Sinh sống thường xuyên nhưng có thời hạn nhất định chủ yếu là nhà thuê, mượn. |
| Thời hạn cư trú | Không quy định về thời hạn. | – Tối đa 02 năm. – Có thể tiếp tục gia hạn nhiều lần. |
| Thời hạn thực hiện | Trong thời hạn 12 tháng, kể từ ngày chuyển đến chỗ ở hợp pháp mới và đủ điều kiện đăng ký thường trú. | Sinh sống trên 30 ngày. |
3. Tách hộ khẩu khi sống cùng một nhà được không?
Tại khoản 1 Điều 25 Luật Cư trú 2020 có quy định về việc tách hộ như sau:
Tách hộ
Thành viên của hộ gia đình được phép tách hộ để đăng ký thường trú tại cùng một chỗ ở hợp pháp nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
a) Người đó phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; nếu nhiều người cùng yêu cầu tách hộ để lập một hộ gia đình mới thì trong nhóm này phải có ít nhất một người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
b) Việc tách hộ phải được chủ hộ và chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đồng ý, trừ trường hợp người đề nghị tách hộ là vợ hoặc chồng đã ly hôn nhưng vẫn được quyền sử dụng chỗ ở hợp pháp đó;
c) Địa điểm thường trú của hộ gia đình không thuộc các trường hợp không được đăng ký thường trú theo quy định tại Điều 23 của Luật này.
Hồ sơ tách hộ gồm tờ khai thay đổi thông tin cư trú, trong đó ghi rõ sự đồng ý của chủ hộ và chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp, trừ khi đã có ý kiến đồng ý bằng văn bản.
Trường hợp tách hộ sau ly hôn theo điểm b khoản 1 thì ngoài tờ khai thay đổi thông tin cư trú còn phải có giấy tờ chứng minh việc ly hôn và quyền tiếp tục sử dụng chỗ ở hợp pháp.
Thủ tục tách hộ được tiến hành như sau:
a) Người có nhu cầu tách hộ nộp hồ sơ theo khoản 2 Điều này đến cơ quan đăng ký cư trú;
b) Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan đăng ký cư trú phải thẩm định, cập nhật thông tin về hộ gia đình liên quan đến việc tách hộ vào Cơ sở dữ liệu về cư trú và thông báo kết quả cho người nộp hồ sơ; nếu từ chối giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản, nêu rõ lý do.
Tóm lại, các điều kiện để được tách hộ và đăng ký thường trú tại cùng chỗ ở hợp pháp gồm:
Người yêu cầu tách hộ phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
Nếu có nhiều người cùng tách để lập hộ mới thì phải có ít nhất một người đủ năng lực hành vi dân sự;
Có sự đồng ý của chủ hộ và chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp, trừ trường hợp tách hộ sau khi ly hôn nhưng vẫn được sử dụng chỗ ở đó;
Nơi thường trú hiện tại không thuộc khu vực bị cấm đăng ký thường trú mới.
Các bước thực hiện:
Theo khoản 3 Điều 25 Luật Cư trú 2020, thủ tục tách hộ được thực hiện như sau:
Bước 1: Người có nhu cầu tách hộ nộp hồ sơ tại cơ quan đăng ký cư trú.
Hồ sơ gồm tờ khai thay đổi thông tin cư trú, trong đó thể hiện rõ sự đồng ý của chủ hộ và chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp, trừ trường hợp sự đồng ý này đã được lập thành văn bản.
Đối với trường hợp tách hộ sau khi ly hôn, hồ sơ cần có:
Tờ khai thay đổi thông tin cư trú;
Các giấy tờ, tài liệu chứng minh việc ly hôn và quyền tiếp tục sử dụng chỗ ở hợp pháp.
Bước 2: Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi tiếp nhận đầy đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan đăng ký cư trú phải tiến hành thẩm định, cập nhật thông tin về việc tách hộ vào Cơ sở dữ liệu về cư trú và thông báo cho người nộp hồ sơ biết việc đã cập nhật.
Nếu trường hợp tách hộ không được chấp thuận, cơ quan đăng ký cư trú phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do từ chối.
Địa điểm không được phép đăng ký thường trú:
Điều 23 Luật Cư trú 2020 quy định các địa điểm không được đăng ký thường trú mới, bao gồm:
Chỗ ở thuộc khu vực bị cấm hoặc nơi cấm xây dựng; khu vực lấn, chiếm hành lang bảo vệ công trình quốc phòng, an ninh, giao thông, thủy lợi, đê điều, năng lượng; hoặc nằm trong mốc giới bảo vệ công trình hạ tầng kỹ thuật, di tích lịch sử – văn hóa đã được xếp hạng; vùng có cảnh báo nguy cơ sạt lở đất, lũ quét, lũ ống hoặc khu vực bảo vệ công trình khác theo quy định pháp luật.
Chỗ ở mà toàn bộ diện tích nhà được xây dựng trên đất lấn, chiếm trái phép hoặc nằm trên phần đất không đáp ứng điều kiện xây dựng theo quy định.
Chỗ ở đã có quyết định thu hồi đất và phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; hoặc nhà ở có diện tích đang tranh chấp, khiếu nại về quyền sở hữu, quyền sử dụng mà chưa được giải quyết theo quy định của pháp luật.
Chỗ ở bị tịch thu theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; phương tiện được sử dụng làm nơi đăng ký thường trú nhưng đã bị xóa đăng ký hoặc không có giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định.
Chỗ ở là nhà ở đã có quyết định phá dỡ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
[EN]
The article discusses the legal issues of what household registration (hộ khẩu) is, the differences between permanent and temporary residence registration, and whether it is possible to separate household registration while living in the same house. The content is explained by Tuyết Nhung Bùi Law Firm for reference purposes.
1. What is a household registration (hộ khẩu)?
The term “hộ khẩu thường trú,” commonly referred to as “sổ hộ khẩu,” means the household registration book. This is a document issued by a competent authority to a household for the purpose of accurately recording information about all members sharing the same place of permanent residence.
According to Clause 8, Article 2 of the Law on Residence 2020, a permanent residence is a place where a citizen lives in a stable and long-term manner and has registered permanent residence.
Clause 3, Article 38 of the Law on Residence 2020 stipulates that household registration books and temporary residence books that were previously issued remain valid only until December 31, 2022.
Although the paper household registration book is no longer valid, the State continues to manage residents under the household registration system, but the method has been converted from paper-based to online management. Resident information is now updated and managed electronically by the competent authorities instead of using physical books as before.
Accordingly, the electronic household registration is understood as a method of managing citizens’ permanent residence information through software, with data updated into the National Database on Population and the Residence Database.
2. What is the difference between permanent residence registration and temporary residence registration?
| Criteria | Permanent residence | Temporary residence |
| Definition | It is the place where a citizen lives in a stable and long-term manner and has registered permanent residence. | It is the place where a citizen resides for 30 days or more outside their permanent residence and has registered temporary residence. |
| Registration requirements | – Citizens may register permanent residence in the following cases: + They have lawful housing under their own ownership. + Registering permanent residence at a relative’s house: – Registering permanent residence at a rented, borrowed, or shared house: + The housing must meet the required minimum living area; + The owner of the lawful residence must provide consent. + Registering permanent residence at a religious or belief establishment that has auxiliary facilities used as housing: + The representative of the belief establishment; + The person approved by the representative or the management board of the establishment; + Children, persons with disabilities, or individuals without a place to live. + Registering permanent residence at a social assistance facility. + Registering permanent residence on a mobile vehicle (mobile residence). | – Living at a lawful residence outside the commune-level administrative area where permanent residence has been registered. – Residing for 30 days or more. |
| Purpose | To reside regularly and long-term, primarily at a dwelling owned by oneself or one’s family, or at a rented, borrowed, or shared residence. | To reside regularly but for a limited period, primarily in rented or borrowed housing. |
| Duration of residence | No fixed duration is specified. | – A maximum of 02 years. – May be renewed multiple times. |
| Time frame for implementation | Within 12 months from the date of moving to the new lawful residence and meeting the conditions for permanent residence registration. | Residing for more than 30 days. |
3. Can household members split their household registration while living in the same home?
According to Clause 1, Article 25 of the Law on Residence 2020, the regulations on household separation are as follows:
Household Separation
A member of a household may separate their household registration to register permanent residence at the same lawful place of residence if the following conditions are met:
a) The individual must have full civil act capacity; in cases where multiple individuals apply to separate and form a new household, at least one of them must have full civil act capacity.
b) Household separation must be approved by the household head and the owner of the lawful residence, except where the applicant is a husband or wife who has divorced but is still permitted to continue using that lawful residence.
c) The current place of permanent residence is not located in an area where new permanent residence registration is prohibited under Article 23 of this Law.
The application for household separation includes a declaration of residence information change, which must clearly state the consent of the household head and the owner of the lawful residence, unless written consent has already been provided.
In cases of household separation after divorce under point b, Clause 1, the application must also include documents proving the divorce and confirming the right to continue using the lawful residence.
Household Separation Procedures
a) The applicant submits the required documents specified in Clause 2 of this Article to the residence registration authority.
b) Within 05 working days from the date of receiving a complete and valid application, the residence registration authority must verify and update the household information related to the separation in the Residence Database and notify the applicant once the update is completed. If the application is refused, the authority must provide a written response stating the reason.
Summary of Conditions for Household Separation at the Same Lawful Residence:
The applicant must have full civil act capacity.
If multiple people are separating to form a new household, at least one person must have full civil act capacity.
Consent from the household head and the owner of the lawful residence is required, except in the case of separation following divorce while continuing to use the lawful residence.
The place of permanent residence must not be located in an area where new permanent residence registration is prohibited.
Implementation Steps
Under Clause 3, Article 25 of the Law on Residence 2020, the household separation procedures are carried out as follows:
Step 1: The applicant submits the required documents to the residence registration authority.
The application includes a declaration of residence information change showing the consent of the household head and the owner of the lawful residence, unless such consent has already been provided in writing.
For separation after divorce, the application must also include:
A declaration of residence information change;
Documents proving the divorce and confirming the right to continue using the lawful residence.
Step 2: Within 05 working days after receiving a complete and valid application, the residence registration authority must verify the information, update the separation details in the Residence Database, and notify the applicant.
If the application is rejected, a written explanation must be provided, clearly stating the reason.
Locations Where Permanent Residence Registration Is Not Allowed
Article 23 of the Law on Residence 2020 identifies the following locations where new permanent residence registration is prohibited:
Residences located in restricted areas or areas where construction is prohibited; areas encroaching upon safety corridors protecting national defense, security, transportation, irrigation, dykes, or energy works; or areas within the protection boundaries of technical infrastructure works, ranked historical–cultural relics, zones with landslide, flash flood, or debris flow warnings, or other protected areas under the law.
Residences built entirely on unlawfully occupied land or land that does not meet legal construction requirements.
Residences subject to an issued land recovery decision with an approved compensation, support, and resettlement plan; or houses with disputed or unresolved complaints regarding ownership or land-use rights.
Residences that have been confiscated under decisions by competent authorities; vehicles used as permanent residences that have been deregistered or do not have valid certificates of technical safety and environmental protection.
Residences that are subject to demolition under decisions issued by competent authorities.
TUYẾT NHUNG LAW cung cấp đội ngũ luật sư tư vấn giàu kinh nghiệm trong các lĩnh vực pháp luật. Liên hệ tư vấn các vấn pháp luật, vui lòng liên hệ theo số điện thoại 0975.982.169 hoặc qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ.