Tìm hiểu về thừa kế theo di chúc?

Bài viết đề cập đến nội dung pháp lý liên quan đến Tìm hiểu về thừa kế theo di chúc? Di chúc là gì? Điều kiện về chủ thể và hình thức của di chúc? Cũng như nội dung của di chúc cần đáp ứng những nội dung gì sẽ được giải đáp sử dụng vào mục đích tham khảo. 

The article discusses legal aspects related to understanding inheritance through a will, including: What is a will? What are the conditions regarding the testator and the form of a will? Additionally, it addresses the required contents of a will. The information provided is intended for reference purposes.

---

1. Tìm hiểu về thừa kế theo di chúc?

1.1. Di chúc là gì?

Di chúc là một văn bản hợp pháp ghi lại ý nguyện của một người về việc phân chia tài sản của mình sau khi qua đời.

Trong di chúc, cá nhân hoặc nhóm người được chỉ định sẽ chịu trách nhiệm thực hiện và quản lý tài sản cho đến khi phân chia xong theo đúng nội dung di chúc.

Theo quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự, di chúc có thể hiểu đơn giản là sự thể hiện ý chí của cá nhân để chuyển giao tài sản của mình cho người khác sau khi mất.

---

What is a Will?

A will is a legal document that records an individual’s wishes regarding the distribution of their assets after their death.

In a will, an individual or a group of individuals may be designated to take responsibility for executing and managing the assets until they are fully distributed in accordance with the will’s provisions.

According to Article 624 of the Civil Code, a will can be simply understood as an expression of an individual’s intent to transfer their assets to others after their death.

---

1.2. Điều kiện về chủ thể lập di chúc?

Người lập di chúc là người sở hữu tài sản:

Để di chúc được coi là hợp pháp, điều kiện đầu tiên cần đáp ứng là người lập di chúc phải có quyền định đoạt đối với tài sản đó. Một người chỉ có thể lập di chúc để định đoạt phần tài sản thuộc sở hữu của mình, không thể thay mặt hoặc định đoạt tài sản của người khác. Vì vậy, người lập di chúc phải là người có quyền sở hữu, sử dụng hợp pháp đối với tài sản được đề cập trong di chúc.

Điều kiện về độ tuổi lập di chúc:

Theo quy định pháp luật thừa kế, người từ đủ 15 tuổi trở lên có quyền lập di chúc. Quy định này dựa trên cơ sở rằng theo pháp luật lao động Việt Nam, công dân từ đủ 15 tuổi đã có thể tham gia quan hệ lao động, có khả năng nhận thức và tự chủ hành vi ở mức tương đối. Họ có thể có tài sản riêng và ý chí riêng, nên đủ điều kiện để lập di chúc.

Tuy nhiên, đối với người dưới 15 tuổi, pháp luật không công nhận quyền lập di chúc vì các lý do như sau:

+ Ở độ tuổi này, khả năng nhận thức còn hạn chế, không đủ khách quan để định đoạt tài sản.

+ Các giao dịch dân sự của người dưới 15 tuổi đều phải thông qua người đại diện theo pháp luật (cha, mẹ,…). Quy định này nhằm tránh trường hợp bị lợi dụng, gây bất lợi cho người chưa thành niên.

Người từ đủ 18 tuổi trở lên, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, được quyền lập di chúc hoàn toàn tự do.

+ Người bị hạn chế về thể chất hoặc không biết chữ phải lập di chúc dưới sự chứng kiến của người làm chứng, đồng thời phải có công chứng hoặc chứng thực.

+ Người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi phải lập di chúc bằng văn bản và cần sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ.

Khi lập di chúc, người lập di chúc phải còn minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép.

Lừa dối: Là hành vi che giấu hoặc tạo bằng chứng giả khiến người lập di chúc nhầm tưởng (ví dụ, tin rằng người thừa kế đã chết), dẫn đến việc thay đổi nội dung di chúc. Người lừa dối có thể được hưởng lợi nhiều hơn từ di sản thừa kế.

Đe dọa, cưỡng ép: Là hành vi ép buộc người lập di chúc phải làm theo ý muốn của người khác, thông qua các hành vi như đe dọa đánh đập, giam giữ, uy hiếp nhân thân, hoặc xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

Điều kiện về khả năng nhận thức và điều khiển hành vi:

Những người đủ độ tuổi lập di chúc (như đã nêu) cần đáp ứng thêm điều kiện về năng lực hành vi dân sự. Họ không được thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.

Theo điểm a khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, tại thời điểm lập di chúc, người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt, và không bị lừa dối, đe dọa hay cưỡng ép trong việc lập di chúc hoặc định đoạt nội dung di chúc.

Điều kiện này cũng là một trong những yếu tố đảm bảo tính hợp pháp của di chúc.

---

Conditions for a Testator to Make a Will

Ownership of Property:

The testator must be the rightful owner of the assets.

For a will to be considered valid, the primary condition is that the testator must have the legal right to dispose of the assets mentioned in the will. A person can only make a will to dispose of the assets they own and cannot act on behalf of or dispose of someone else’s property. Therefore, the testator must have lawful ownership and usage rights over the assets specified in the will.

Age Requirement for Making a Will:

According to inheritance laws, individuals aged 15 and above are entitled to make a will. This regulation is based on the premise that, under Vietnamese labor laws, citizens aged 15 and above can engage in labor relations, possess a certain level of awareness, and have relative autonomy over their actions. They may own personal property and express their intentions, qualifying them to make a will.

However, individuals under 15 years old are not recognized by law as having the right to make a will due to the following reasons:

At this age, their ability to understand and make objective decisions regarding assets is limited.

All civil transactions involving individuals under 15 years old must be carried out through their legal representatives (e.g., parents). This regulation aims to prevent exploitation or adverse outcomes for minors.

Individuals aged 18 and above, possessing full civil capacity, have the unrestricted right to make a will.

Those with physical disabilities or illiteracy must draft their will in the presence of witnesses and have it notarized or certified.

Individuals aged 15 to under 18 must write their will and obtain the consent of their parents or guardians.

Mental and Cognitive Conditions When Making a Will:

At the time of drafting the will, the testator must be mentally sound, clear-minded, and not under deceit, duress, or coercion.

Deceit involves actions that conceal or create false evidence, leading the testator to misunderstand certain facts (e.g., believing a beneficiary is deceased) and subsequently altering the content of the will, potentially benefiting the deceiver.

Duress or Coercion refers to actions that force the testator to act according to another’s wishes through threats of violence, detention, intimidation, or insults to their honor or dignity.

Conditions Regarding Awareness and Behavioral Control:

Those eligible to make a will (as mentioned above) must also meet the condition of having full civil capacity. They must not fall under the category of individuals with lost or restricted civil capacity.

As stated in Point a, Clause 1, Article 630 of the Civil Code 2015, at the time of making the will, the testator must be mentally sound, clear-minded, and free from deceit, duress, or coercion regarding the drafting or content of the will.

These conditions are essential to ensure the legality of the will.

1.3. Nội dung của di chúc cần đáp ứng nội dung gì?

Nội dung của di chúc được hiểu là sự thể hiện ý chí của người để lại di sản, nhằm chuyển giao tài sản của mình cho người khác (bạn bè, người thân…) sau khi qua đời.

Theo quy định tại Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015, một di chúc cần có các nội dung sau:

+ Ngày, tháng, năm lập di chúc.

+ Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc.

+ Họ, tên của cá nhân, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản.

+ Thông tin về di sản để lại và nơi có di sản.

+ Chỉ định người thực hiện nghĩa vụ và nội dung của nghĩa vụ (nếu có).

Ngoài các nội dung trên, người lập di chúc có thể bổ sung các thông tin khác. Tuy nhiên, để các nội dung này được thực hiện và pháp luật công nhận, chúng không được vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội và hình thức của di chúc phải tuân thủ quy định pháp luật.

Hướng dẫn hoàn thiện nội dung di chúc:

+ Ghi rõ thời gian, địa điểm lập di chúc.

+ Ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh của người lập di chúc.

+ Ghi thông tin giấy tờ nhân thân của người lập di chúc, bao gồm ngày tháng năm cấp và cơ quan cấp giấy tờ.

+ Ghi rõ địa chỉ thường trú của người lập di chúc.

Cung cấp đầy đủ thông tin về tài sản được định đoạt trong di chúc:

+ Đối với bất động sản: Ghi thông tin về vị trí thửa đất, số tờ bản đồ, số thửa, diện tích đất, nguồn gốc sử dụng đất; diện tích xây dựng, diện tích sàn, số tầng, năm hoàn thành xây dựng nhà ở; thông tin giấy tờ sở hữu (cơ quan cấp, ngày cấp, số phát hành…).

+ Đối với động sản: Ví dụ, đối với xe ô tô hoặc xe máy, cần nêu biển số xe, số giấy đăng ký, ngày tháng năm cấp đăng ký, thông tin chủ sở hữu, nhãn hiệu, số loại, màu sơn, số khung, số máy, loại xe…

+ Đối với tài sản khác: Với thẻ tiết kiệm, cần ghi rõ ngân hàng phát hành, số tiền tiết kiệm, kỳ hạn gửi, lãi suất gửi.

+ Ghi rõ thông tin nhân thân của người thừa kế và phần di sản mà họ sẽ nhận.

Ghi đầy đủ tên của từng cá nhân, tổ chức được hưởng di sản.

Lưu ý khi lập nội dung di chúc:

+ Nội dung phải được trình bày rõ ràng, không viết tắt, không sử dụng ký hiệu.

+ Nếu di chúc có bất kỳ sự tẩy xóa, sửa chữa nào, người lập di chúc hoặc người làm chứng phải ký tên bên cạnh chỗ tẩy xóa, sửa chữa đó.

+ Quy định này nhằm đảm bảo di chúc dễ hiểu, tránh gây nhầm lẫn hoặc hiểu sai nội dung, từ đó bảo đảm ý chí của người để lại di sản được thực hiện đúng.

---

What Must a Will Include?

The content of a will is understood as the expression of the testator’s intent to transfer their property to others (friends, relatives, etc.) after their death.

According to Article 631 of the Civil Code 2015, a valid will must include the following:

Date, month, and year the will is made.

Full name and residence of the testator.

Full name of individuals, organizations, or entities receiving the inheritance.

Details about the inheritance and its location.

Appointment of an executor and the obligations they must fulfill (if applicable).

Beyond these mandatory elements, the testator may add other information. However, any additional content must not violate the law, contravene social morals, and must comply with legal requirements for the form of the will to be recognized and enforceable.

Guidelines for Completing a Will

Clearly specify the time and place where the will is made.

Provide the testator’s full name, date of birth, and permanent address.

Include personal identification details of the testator, such as the document type, issue date, and issuing authority.

Details About Assets in the Will

Real Estate:

Include information about the property, such as land parcel location, map sheet number, parcel number, land area, land use origin, and building details (construction area, floor area, number of floors, year of completion).

Provide ownership document details (issuing authority, issue date, serial number, etc.).

Movable Assets (e.g., Vehicles):

Specify license plate numbers, registration numbers, issue dates, owner details, brand, model, color, chassis number, engine number, and vehicle type.

Other Assets (e.g., Savings):

Include details about savings accounts, such as the issuing bank, savings amount, deposit term, and interest rate.

Inheritance Details:

Provide the full names and personal details of the beneficiaries and the portion of the inheritance they will receive.

Key Notes When Drafting a Will

The content must be clear, without abbreviations or symbols.

For wills with alterations or erasures, the testator or a witness must sign next to the modified sections.

These rules ensure that the will is understandable, avoids misinterpretation, and accurately reflects the testator’s intent, ensuring it is executed correctly.

---

1.4. Di chúc cần đáp ứng điều kiện gì về hình thức?

Về hình thức, di chúc chỉ cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện có hiệu lực theo quy định pháp luật đối với từng loại hình thức, đều được coi là hợp pháp và có giá trị pháp lý, không ưu tiên hình thức nào hơn, cũng không bắt buộc phải tuân theo một mẫu di chúc cụ thể.

Khi mở thừa kế, bản di chúc được lập sau cùng và đáp ứng các quy định về di chúc hợp pháp sẽ là bản có hiệu lực pháp luật.

Tuy nhiên, để xác định tính hợp pháp của di chúc, pháp luật quy định rõ các yêu cầu về hình thức đối với từng loại di chúc. Cụ thể, cần chú ý các điều kiện về hình thức cho từng trường hợp sau:

Loại 1: Di chúc miệng

Di chúc miệng là hình thức người để lại di sản bày tỏ ý chí bằng lời nói trước khi qua đời, nhằm định đoạt tài sản của mình cho người khác sau khi mất.

Trong trường hợp tính mạng người lập di chúc bị đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản, di chúc miệng có thể được thực hiện. Tuy nhiên, di chúc miệng chỉ được coi là hợp pháp khi:

Có ít nhất 2 người làm chứng.

Người làm chứng ghi chép lại nội dung di chúc thành văn bản, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.

Trong vòng 5 ngày, bản di chúc này phải được mang đến văn phòng công chứng hoặc Ủy ban nhân dân xã để chứng thực chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Cuối cùng, hình thức di chúc vẫn phải được lập thành văn bản.

Nếu sau 3 tháng, người lập di chúc vẫn còn sống, minh mẫn và sáng suốt, thì di chúc miệng sẽ tự động bị hủy bỏ. Trong trường hợp này, để thể hiện ý chí về việc phân chia di sản, người lập di chúc cần lập di chúc bằng văn bản.

Loại 2: Di chúc bằng văn bản

Theo Điều 631 Bộ luật Dân sự năm 2015, di chúc bằng văn bản cần đáp ứng các yêu cầu sau:

Không được viết tắt hoặc sử dụng ký hiệu.

Nếu di chúc có nhiều trang, mỗi trang phải được đánh số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.

Nếu có sửa chữa, tẩy xóa, người lập di chúc hoặc người làm chứng phải ký tên cạnh chỗ sửa chữa, tẩy xóa đó.

Các hình thức di chúc bằng văn bản:

Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng

Người lập di chúc phải tự viết và ký tên vào bản di chúc. Việc lập di chúc phải tuân theo các quy định tại Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015.

Loại 3: Di chúc bằng văn bản có người làm chứng

Trường hợp người lập di chúc không thể tự viết, họ có thể tự đánh máy hoặc nhờ người khác viết, nhưng phải có ít nhất hai người làm chứng.

Người lập di chúc ký hoặc điểm chỉ trước mặt các nhân chứng.

Người làm chứng ký xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.

Nội dung di chúc phải tuân thủ quy định tại Điều 631 và các nhân chứng phải đáp ứng yêu cầu tại Điều 632 Bộ luật Dân sự 2015.

Loại 4: Di chúc có công chứng hoặc chứng thực

Người lập di chúc có thể:

Nộp hồ sơ tại văn phòng công chứng hoặc Ủy ban nhân dân xã để chứng nhận.

Yêu cầu công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực đến nơi cư trú nếu không thể đi lại vì lý do sức khỏe, bị giam giữ hoặc các lý do khác.

Thủ tục lập di chúc:

Người lập di chúc tuyên bố nội dung di chúc trước công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực.

Nội dung được ghi chép lại, người lập di chúc ký hoặc điểm chỉ sau khi xác nhận nội dung chính xác.

Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền ký xác nhận.

Nếu người lập di chúc không thể đọc, nghe, ký hoặc điểm chỉ, thì cần có người làm chứng, và công chứng viên sẽ chứng nhận trước mặt cả người lập di chúc và nhân chứng.

Quy định bổ sung:

Theo Điều 638 Bộ luật Dân sự năm 2015, di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực có giá trị pháp lý.

Trường hợp người lập di chúc bị hạn chế thể chất hoặc không biết chữ, di chúc phải có người làm chứng và được công chứng hoặc chứng thực.

---

What Are the Formal Requirements for a Will?

In terms of form, a will is considered valid and legally enforceable if it meets all the conditions for validity specified by law for its particular type. No form of a will is prioritized over another, and there is no requirement to follow a specific template.

When inheritance proceedings begin, the most recent will that complies with the legal requirements for a valid will shall take effect.

However, to determine the legality of a will, the law clearly defines formal requirements for each type of will. Specifically, the following formal conditions apply:

Type 1: Oral Will

An oral will is when the testator expresses their intentions verbally before their death to allocate their assets to others.

Circumstances for an Oral Will:

If the testator’s life is in immediate danger and they cannot create a written will, an oral will may be made.

Conditions for a Valid Oral Will:

At least two witnesses must be present.

The witnesses must document the oral will in writing and sign or affix their fingerprints.

Within five days, the written version of the oral will must be submitted to a notary office or the local

People’s Committee for authentication of the witnesses’ signatures or fingerprints.

Ultimately, the will must be converted into a written form.

Validity Period:

If the testator remains alive, mentally sound, and lucid for three months after making the oral will, the oral will is automatically void. In such cases, the testator must create a written will to formalize their wishes.

Type 2: Written Will

According to Article 631 of the Civil Code 2015, a written will must meet the following requirements:

Prohibitions:

It must not contain abbreviations or symbols.

For wills with multiple pages, each page must be numbered and signed or fingerprinted by the testator.

Corrections or Alterations:

Any corrections or erasures must be signed by the testator or a witness next to the altered sections.

Forms of Written Wills:

+ Written Will Without Witnesses:

The testator must write and sign the will themselves.

The will must comply with the requirements of Article 631 of the Civil Code 2015.

+ Written Will With Witnesses:

If the testator cannot write, they may type the will or have someone else write it on their behalf, but at least two witnesses must be present.

The testator must sign or affix their fingerprint in the presence of the witnesses.

The witnesses must confirm the signature or fingerprint of the testator and sign the will.

The content of the will must comply with Article 631, and the witnesses must meet the requirements of Article 632 of the Civil Code 2015.

Type 3: Notarized or Certified Will

The testator may:

Submit the will to a notary office or the local People’s Committee for certification.

Request a notary or an authorized person to visit their residence if they are unable to travel due to health issues, imprisonment, or other valid reasons.

Procedure for Creating a Notarized or Certified Will:

The testator declares the content of the will before the notary or an authorized official.

The notary or official records the will’s content. The testator then signs or affixes their fingerprint after verifying the accuracy of the content.

The notary or authorized official signs and certifies the will.

If the testator cannot read, hear, sign, or affix their fingerprint, a witness must be present, and the notary will certify the will in the presence of both the testator and the witness.
Additional Provisions:

According to Article 638 of the Civil Code 2015, written wills that are notarized or certified have legal validity.

If the testator is physically impaired or illiterate, the will must have witnesses and be notarized or certified.

2. Khi nào được lập di chúc miệng?

Điều 629 của Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

Khi tính mạng của một người bị đe dọa bởi cái chết và không thể lập di chúc bằng văn bản, người đó có thể lập di chúc miệng.

Nếu sau 03 tháng kể từ khi lập di chúc miệng, người lập di chúc vẫn còn sống, minh mẫn và sáng suốt, thì di chúc miệng tự động bị hủy bỏ.

---

Article 629 of the 2015 Civil Code stipulates:

When a person’s life is threatened by imminent death and they are unable to make a written will, they may make an oral will.

If, after three months from the time the oral will is made, the testator is still alive, mentally sound, and clear-headed, the oral will shall automatically become void.

---