Bài viết này đề cập đến nội dung pháp lý về tội cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở ly hôn tự nguyện Điều 181; cơ sở pháp lý; cấu thành tội phạm và hình phạt đối với tội này sẽ được giải đáp trong bài viết này dùng vào mục đích tham khảo.
This article addresses the legal content regarding the crime of forced marriage, divorce, or the obstruction of voluntary marriage, as well as the obstruction of voluntary divorce under Article 181; the legal basis, elements of the crime, and penalties for this offense will be discussed in this article for reference purposes.
1. Cơ sở pháp lý
Tội cưỡng ép kết hôn, cản trở hôn nhân tự nguyện, hoặc cản trở ly hôn là một trong những vấn đề pháp lý quan trọng được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, đã được sửa đổi và bổ sung vào năm 2017. Điều luật này phản ánh rõ ràng sự bảo vệ quyền tự do lựa chọn hôn nhân của mỗi cá nhân, đồng thời ngăn chặn các hành vi bạo lực gia đình và lạm dụng quyền lực trong các mối quan hệ hôn nhân.
Cụ thể, theo quy định tại Điều 183, tội cưỡng ép kết hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện được định nghĩa như sau: “Người nào ép buộc người khác kết hôn mà không dựa trên sự đồng thuận của họ, hoặc cản trở việc kết hôn hoặc duy trì mối quan hệ hôn nhân tự nguyện, hoặc cản trở ly hôn thông qua hành vi hành hạ, ngược đãi, đe dọa tinh thần, yêu cầu tài sản hoặc sử dụng các thủ đoạn khác để can thiệp, thì sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự.”
Những hành vi này không chỉ vi phạm quyền tự do cá nhân mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và cuộc sống của người bị hại. Mức độ vi phạm sẽ được xác định theo các khung hình phạt. Cụ thể, nếu người phạm tội đã từng bị xử phạt hành chính mà vẫn tiếp tục vi phạm, họ có thể phải chịu các hình phạt nghiêm khắc.
[EN] The crime of forced marriage, obstruction of voluntary marriage, or obstruction of divorce is one of the significant legal issues regulated by the Penal Code of 2015, which was amended and supplemented in 2017. This law clearly reflects the protection of each individual’s freedom to choose marriage while preventing acts of domestic violence and the abuse of power in marital relationships.
Specifically, under Article 183, the crime of forced marriage or obstruction of voluntary marriage is defined as follows: ‘Anyone who forces another person to marry without their consent, obstructs marriage or the maintenance of a voluntary marital relationship, or hinders divorce through acts of abuse, maltreatment, psychological threats, demands for property, or other means of interference, shall be subject to criminal liability.
2. Cấu thành của tội phạm
2.1. Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội cưỡng ép kết hôn, cản trở hôn nhân tự nguyện, và ly hôn là những mối quan hệ hôn nhân tự nguyện, tiến bộ và một vợ một chồng. Hôn nhân giữa các công dân Việt Nam, dù thuộc các dân tộc hay tôn giáo khác nhau, hay giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài đều được pháp luật bảo vệ. Điều này thể hiện sự tôn trọng quyền lựa chọn và tự do cá nhân trong vấn đề hôn nhân và gia đình, mà Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam khẳng định. Hành vi cưỡng ép kết hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện là sự xâm phạm vào quyền lợi cơ bản của cá nhân trong việc thiết lập quan hệ hôn nhân hợp pháp.
[EN] The objects of the crimes of forced marriage, obstruction of voluntary marriage, and obstruction of divorce are voluntary, progressive, and monogamous marital relationships. Marriages between Vietnamese citizens, regardless of their different ethnicities or religions, or between Vietnamese citizens and foreigners, are protected by law. This demonstrates respect for individual rights and freedoms regarding marriage and family, as affirmed by the Vietnamese Marriage and Family Law. The act of forcing someone into marriage or obstructing a voluntary marriage infringes upon the fundamental rights of individuals to establish a legal marital relationship.
2.2. Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan của tội phạm này bao gồm các hành vi nguy hiểm cho xã hội, cụ thể là hành vi cưỡng ép kết hôn trái với sự tự nguyện của người khác. Hành vi này thể hiện việc sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau để buộc người khác phải kết hôn mà không có sự đồng ý. Ngoài ra, hành vi cản trở việc kết hôn cũng được coi là một phần của tội phạm này, khi mà việc kết hôn bị ngăn cản mà không thuộc các trường hợp cấm theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình.
Khi đã thiết lập quan hệ hôn nhân, hành vi cản trở duy trì quan hệ này, buộc một trong hai bên phải ly hôn trái với nguyện vọng cũng là một hình thức vi phạm. Những hành vi này thường đi kèm với các thủ đoạn như hành hạ, ngược đãi, uy hiếp tinh thần, hoặc yêu cầu tài sản với điều kiện phi lý, nhằm mục đích ngăn cản sự tự nguyện trong hôn nhân.
Hành hạ có thể hiểu là hành vi gây đau đớn về thể xác cho người khác, trong khi ngược đãi liên quan đến sự tổn thương về tinh thần. Uy hiếp tinh thần là những đe dọa gây thiệt hại cho quyền lợi cá nhân của nạn nhân. Các thủ đoạn này thể hiện rõ ràng sự lạm dụng quyền lực trong mối quan hệ hôn nhân.
Nếu hành vi yêu cầu tài sản không hợp lý nhằm cản trở hôn nhân thì đây cũng là một cách để gây áp lực lên người muốn kết hôn. Những yêu cầu quá mức về của cải có thể dẫn đến việc một bên không thể tiến tới hôn nhân do không đủ khả năng kinh tế.
[EN] The objective aspect of this crime includes socially dangerous acts, specifically the act of forcing someone into marriage against their will. This behavior involves using various tactics to compel another person to marry without their consent. Additionally, the act of obstructing marriage is also considered part of this crime when the marriage is prevented without falling under the prohibitions outlined in the Marriage and Family Law.
Once a marital relationship is established, obstructing the maintenance of this relationship or forcing one party to divorce against their wishes also constitutes a violation. These actions are often accompanied by tactics such as abuse, maltreatment, psychological threats, or unreasonable demands for property, aimed at undermining the voluntary nature of marriage.
Abuse can be understood as causing physical pain to another person, while maltreatment pertains to mental harm. Psychological threats involve intimidation that can harm the victim’s personal interests. These tactics clearly demonstrate the abuse of power within marital relationships.
If unreasonable demands for property are made to obstruct marriage, this also serves as a way to exert pressure on the individual wishing to marry. Excessive demands for wealth may prevent one party from proceeding with the marriage due to a lack of financial means.
2.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Về mặt chủ quan, loại tội phạm này thường được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình và mong muốn gây ra hậu quả đó. Họ có thể có nhiều động cơ khác nhau, nhưng chung quy lại đều nhằm tạo ra sự ép buộc trong quan hệ hôn nhân hoặc chấm dứt hôn nhân một cách cưỡng ép.
Mục đích của hành vi cưỡng ép hoặc cản trở hôn nhân là điều kiện cần thiết trong việc cấu thành tội phạm. Người phạm tội thường có ý định rõ ràng trong việc thực hiện hành vi cưỡng ép hoặc cản trở, điều này thể hiện sự thiếu tôn trọng đối với quyền tự do cá nhân của người khác.
[EN] Subjectively, this type of crime is usually committed with direct intent. The offender is fully aware of their actions and desires to bring about the resulting consequences. They may have various motivations, but ultimately, they aim to create coercion within marital relationships or forcibly terminate a marriage.
The intention behind the acts of coercion or obstruction of marriage is a necessary condition for establishing the crime. The offender typically has a clear intent to carry out acts of coercion or obstruction, reflecting a lack of respect for the personal freedoms of others.
2.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm này là những người đã đủ tuổi trưởng thành và có năng lực trách nhiệm hình sự. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai từ 18 tuổi trở lên, nếu có đủ khả năng nhận thức về hành vi của mình và tác động của hành vi đó đối với người khác, đều có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu thực hiện hành vi cưỡng ép hoặc cản trở hôn nhân.
Như vậy, tội cưỡng ép kết hôn và cản trở hôn nhân tự nguyện là một vấn đề pháp lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đến quyền tự do cá nhân và sự phát triển của xã hội. Các quy định pháp luật hiện hành nhằm bảo vệ quyền lợi của mọi cá nhân trong việc lựa chọn bạn đời và duy trì hôn nhân tự nguyện, từ đó tạo nên một môi trường sống lành mạnh và tôn trọng nhân phẩm con người.
[EN] The subjects of this crime are individuals who have reached the legal age of adulthood and possess criminal responsibility. This means that anyone aged 18 or older, who is capable of understanding their actions and the impact of those actions on others, can be held criminally liable for committing acts of coercion or obstruction of marriage.
Thus, the crime of forced marriage and obstruction of voluntary marriage is a serious legal issue that affects personal freedoms and societal development. Current legal regulations aim to protect the rights of individuals in choosing partners and maintaining voluntary marriages, thereby fostering a healthy living environment that respects human dignity.
3. Hình phạt
Trong Bộ luật Hình sự Việt Nam, tội cưỡng ép kết hôn và cản trở hôn nhân tự nguyện được quy định với một khung hình phạt cụ thể. Theo đó, người phạm tội có thể bị xử phạt bằng hình thức cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm, hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 03 năm. Khung hình phạt này được thiết lập nhằm đảm bảo sự nghiêm minh trong việc xử lý các hành vi xâm phạm đến chế độ hôn nhân và gia đình, đồng thời phản ánh những nguyên tắc cơ bản trong quy định về hình phạt.
Một trong những lý do khiến quy định này trở nên hợp lý là sự cần thiết phải bảo vệ các giá trị gia đình và xã hội. Hành vi cưỡng ép kết hôn và cản trở hôn nhân không chỉ đơn thuần là một hành vi vi phạm pháp luật mà còn gây ảnh hưởng sâu sắc đến các mối quan hệ gia đình, đến nhân phẩm và danh dự của các cá nhân liên quan. Hơn nữa, nhiều người phạm tội trong lĩnh vực này thường là những người có vai trò quan trọng trong gia đình, như cha mẹ, ông bà, hay các bậc gia trưởng. Họ không chỉ là người có trách nhiệm nuôi dưỡng và giáo dục con cái, mà còn có ảnh hưởng lớn đến đời sống tình cảm của các thành viên trong gia đình.
Do đó, việc áp dụng hình phạt cần xem xét đến những yếu tố đặc thù trong quan hệ gia đình. Hình phạt không chỉ nhằm mục đích trừng phạt người phạm tội mà còn phải có tính chất giáo dục, tạo điều kiện cho việc khôi phục những mối quan hệ tình cảm trong gia đình sau khi xảy ra vi phạm. Một hình phạt nặng nề có thể dẫn đến sự tan vỡ trong các mối quan hệ gia đình, trong khi một hình phạt nhẹ hơn như cải tạo không giam giữ có thể tạo cơ hội cho người phạm tội tự nhận thức và sửa chữa lỗi lầm.
Việc xử lý tội phạm trong lĩnh vực này cũng cần phải tính đến những giá trị đạo đức xã hội, đảm bảo rằng những quyết định về hình phạt không chỉ là hành động của pháp luật mà còn là sự phản ánh các chuẩn mực xã hội về hôn nhân và gia đình. Sự công bằng trong xử lý tội phạm sẽ góp phần củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật, từ đó tạo dựng một xã hội lành mạnh hơn.
Ngoài ra, cần phải có các biện pháp hỗ trợ cho những người bị cưỡng ép kết hôn hoặc bị cản trở trong việc duy trì quan hệ hôn nhân tự nguyện, giúp họ có thể phục hồi tâm lý và trở lại với cuộc sống bình thường. Sự kết hợp giữa việc xử lý nghiêm minh đối với người phạm tội và việc bảo vệ quyền lợi cho nạn nhân sẽ tạo ra một môi trường sống tích cực và công bằng hơn trong xã hội.
[EN] In the Vietnamese Penal Code, the crime of forced marriage and obstruction of voluntary marriage is prescribed with specific penalties. Accordingly, offenders may face warnings, non-custodial rehabilitation for up to three years, or imprisonment ranging from three months to three years. This penalty framework is established to ensure strict enforcement against violations of the marriage and family regime while reflecting fundamental principles in penalty regulations.
One of the reasons this regulation is justified is the necessity of protecting family and societal values. The act of coercing someone into marriage and obstructing marriage is not merely a legal violation; it profoundly affects familial relationships, as well as the dignity and honor of the individuals involved. Furthermore, many offenders in this area often hold significant roles within the family, such as parents, grandparents, or heads of households. They bear the responsibility for nurturing and educating their children and have a substantial impact on the emotional lives of family members.
Therefore, the application of penalties must consider the specific factors within family relationships. Punishments should not only serve to penalize the offender but also carry an educational purpose, allowing for the restoration of emotional connections within the family after violations occur. Harsh penalties may lead to the breakdown of family relationships, whereas lighter penalties, such as non-custodial rehabilitation, can provide opportunities for offenders to recognize and correct their mistakes.
Addressing crimes in this area also requires consideration of societal moral values, ensuring that penalty decisions reflect social norms regarding marriage and family. Fairness in handling these crimes will help reinforce public trust in the legal system, thereby fostering a healthier society.
Additionally, support measures for individuals coerced into marriage or hindered in maintaining voluntary marital relationships are essential for helping them recover psychologically and return to normal life. The combination of strict enforcement against offenders and the protection of victims’ rights will create a more positive and equitable living environment in society.
TUYET NHUNG LAW cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án hình sự trên thực tế. Liên hệ tư vấn các vấn đề liên quan đến hình sự hoặc mời luật sư bào chữa cho bị cáo; mời luật sư bảo vệ cho bị hại hoặc người có quyền lợi liên quan trong vụ án hình sự, vui lòng liên hệ số điện thoại/ zalo: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ và đưa ra những tư vấn kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng.