Tội xâm phạm quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân Điều 160?

Bài viết này đề cập đến nội dung pháp lý liên quan đến tội Xâm phạm quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân? Cấu thành tội phạm của tội này và mức hình phạt theo quy định tại Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 dùng vào mục đích tham khảo.

1. Cơ sở pháp lý?

Được quy định tại Điều 160 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 như sau:

“Điều 160. Tội xâm phạm quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân

1. Người nào lừa gạt, mua chuộc, cưỡng ép hoặc dùng thủ đoạn khác cản trở công dân thực hiện quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 02 năm:

a) Có tổ chức;

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

c) Dẫn đến hoãn ngày bầu cử, bầu cử lại hoặc hoãn việc trưng cầu ý dân.

3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

2. Xâm phạm quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân là gì?

Theo quy định tại khoản 1, Điều 160, Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017. Tội xâm phạm quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi nhà nước trưng cầu ý dân” được hiểu: Đó là hành vi lừa gạt, mua chuộc, cưỡng ép hoặc sử dụng thủ đoạn khác để cản trở công dân thực hiện quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân.  

3. Tội xâm phạm quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân Điều 160?

3.1. Cấu thành tội phạm?

* Về khách thể của tội phạm:

Quyền công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân. Khách thể chung của tội phạm này là xâm phạm quyền tự do của con người, quyền tự do dân chủ của công dân.

Quyền bầu cử bao gồm việc đề cử, giới thiệu người ứng cử và bỏ phiếu, được quy định rõ trong Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015/QH13. Quyền bầu cử, ứng cử vào các cơ quan, tổ chức khác không phải là khách thể của tội phạm. Ví dụ: ứng cử Trưởng thôn, bầu Bí thư Đoàn thanh niên…

Công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam (Điều 17, Hiến pháp 2013);

Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng Nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do luật định (Điều 27, Hiến pháp 2013);

Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân (Điều 29, Hiến pháp 2013).

Công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ mười tám tuổi trở lên tính đến ngày trưng cầu ý dân có quyền bỏ phiếu để biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 25 của Luật này (Điều 5, Luật trưng cầu ý dân 2015).

* Về mặt khách quan của tội phạm:

Mua chuộc: Dùng tiền hoặc lợi ích vật chất, phi vật chất để lôi kéo người khác làm theo ý mình (không bầu cử, không ứng cử).

Cưỡng ép: Dùng quyền, dùng sức, vũ lực đối với người khác hoặc đe dọa sẽ dùng các biện pháp mạnh để ngăn cản người khác thực hiện quyền bầu cử, ứng cử… (cắt lương, thưởng, đuổi việc, đánh đập…).

Dùng thủ đoạn khác cản trở: Các thủ đoạn không thuộc các trường hợp lừa gạt, cưỡng ép, mua chuộc.

Hậu quả: Quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân bị xâm phạm. Nếu người phạm tội thực hiện hành vi mua chuộc, cưỡng ép, dùng thủ đoạn khác xâm phạm quyền của công dân về bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân và còn gây ra các thiệt hại khác xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của bị hại, thì tùy tính chất mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội mà người phạm tội còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội tương ứng.

Tội phạm được thực hiện dưới dạng hành động, hoàn thành khi thực hiện hành vi mua chuộc, cưỡng ép… làm công dân không thực hiện quyền bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân.

Người có hành vi chuẩn bị mua chuộc, cưỡng ép… công dân không thực hiện quyền bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Người tuy có hành vi mua chuộc, cưỡng ép, dùng thủ đoạn cản trở… công dân không thực hiện quyền bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân, nhưng người bị mua chuộc, cưỡng ép không nghe theo thì tùy theo tính chất mức độ nguy hiểm cho xã hội, nhân thân người phạm tội, tình hình trật tự xã hội… mà có thể không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này và được xử lý bằng các biện pháp khác.

Ảnh minh hoạ

Những trường hợp không được bầu cử: Những người không được ghi tên vào danh sách cử tri.

Người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.

Người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án.

Người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo.

Người mất năng lực hành vi dân sự (Điều 30 Luật bầu cử 2015).

Những trường hợp không được ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân:

Người đang bị tước quyền ứng cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, người đang chấp hành hình phạt tù, người bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự.

Người đang bị khởi tố bị can.

Người đang chấp hành bản án, quyết định hình sự của Tòa án.

Người đã chấp hành xong bản án, quyết định hình sự của Tòa án nhưng chưa được xóa án tích.

Người đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc giáo dục tại xã, phường, thị trấn (Điều 37 Luật bầu cử 2015).

Những trường hợp không có quyền bỏ phiếu để biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân:

Các trường hợp không được ghi tên, bị xóa tên, được bổ sung tên vào danh sách cử tri:

Người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án, người đang phải chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.

Người đã có tên trong danh sách cử tri nếu đến thời điểm bắt đầu bỏ phiếu bị kết án tử hình, phải chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo hoặc bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự (khoản 1, 2 Điều 25 Luật trưng cầu ý dân 2015).

* Về mặt chủ quan của tội phạm:

Lỗi cố ý (Cố ý phạm tội) tức là người phạm tội nhận thức rõ hành vi lừa gạt, mua chuộc, cưỡng ép hoặc dùng thủ đoạn khác để cản trở công dân thực hiện quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân là trái pháp luật, thấy trước được hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra (lỗi cố ý trực tiếp). Động cơ không phải là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này, nên việc xác định động cơ phạm tội chỉ có ý nghĩa trong việc quyết định hình phạt. Mục đích là mong muốn công dân không thực hiện được quyền bầu cử, ứng cử hoặc biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân.

3.2. Hình phạt đối với tội này?

Mức phạt tù	Áp dung đối với hành vi
Hình phạt chính:
Khung 1: Phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.	Lừa gạt, mua chuộc, cưỡng ép hoặc dùng thủ đoạn khác cản trở công dân thực hiện quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân.
Khung 2: Phạt tù từ 01 năm đến 02 năm	+ Có tổ chức: Cũng như các trường hợp phạm tội có tổ chức khác, xâm phạm quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền của công dân có tổ chức là trường hợp có nhiều người cố ý cùng bàn bạc, cấu kết chặt chẽ với nhau,vạch kế hoạch để thực hiện hành vi xâm phạm quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân của công dân, dưới sự điều khiển thống nhất của người cầm đầu. Xâm phạm quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền biểu quyết khi nhà nước trưng cầu ý dân của công dân có tổ chức là một hình thức đồng phạm, có sự phân công, sắp đặt vai trò của những người tham gia, trong đó mỗi người thực hiện một hoặc một số hành vi và phải chịu sự điều khiển của người cầm đầu. Người cầm đầu có thể là người có chức vụ, quyền hạn nhưng cũng có thể là người bình thường; nếu là người có chức vụ, quyền hạn và lại lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội thì còn thuộc trường hợp lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội quy định tại điểm b khoản 2 của điều luật. + Lợi dụng chức vụ, quyền hạn: Người có chức vụ là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện một công vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện công vụ. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để xâm phạm quyền bầu cử, quyền ứng cử hoặc quyền biểu quyết khi nhà nước trưng cầu ý dân của công dân là do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện và hành vi phạm tội đó, có liên quan trực tiếp đến chức vụ, quyền hạn của họ; nếu họ không có chức vụ, quyền hạn đó thì họ khó có thể thực hiện việc lừa gạt, mua chuộc, cưỡng ép hoặc dụng thủ đoạn khác cản trở việc thực hiện quyền bầu cử, quyền ứng cử của công dân; chức vụ, quyền hạn là điều kiện thuận lợi để người phạm tội thực hiện tội phạm một cách dễ dàng. Tuy nhiên, người phạm tội có việc lợi dụng chức vụ, quyền hạn để xâm phạm quyền bầu cử, quyền ứng cử của công dân thì mới thuộc trường hợp phạm tội này. + Dẫn đến hoãn ngày bầu cử, bầu cử lại hoặc hoãn việc trưng cầu ý dân: Đây là trường hợp hành vi phạm tội của người phạm tội đã làm cho tình hình phức tạp nên ngày bầu cử không diễn ra đúng kế hoạch; kết quả bầu cử không minh bạch, không chọn được những người có đủ phẩm chất và năng lực; nhân dân không tin tưởng vào kết quả bầu cử nên phải bầu cử lại lần hai dẫn đến sự tốn kém và ảnh hưởng đến vấn đề chính trị.
Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

TUYET NHUNG LAW cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án hình sự trên thực tế. Liên hệ tư vấn các vấn đề liên quan đến hình sự hoặc mời luật sư bào chữa cho bị cáo; mời luật sư bảo vệ cho bị hại hoặc người có quyền lợi liên quan trong vụ án hình sự, vui lòng liên hệ số điện thoại/ zalo: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ và đưa ra những tư vấn kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng.