Các nguyên tắc khi xác lập hợp đồng?

Bài viết này đề cập đến nội dung pháp lý liên quan đến các loại hợp đồng và nguyên tắc xác lập hợp đồng theo quy định của Bộ luật Lao động 2019 dùng để tham khảo.

1. Hợp đồng lao động là gì?

Theo Wikipedia, hợp đồng là một cam kết giữa hai hoặc nhiều bên (pháp nhân) để thực hiện hoặc không thực hiện một hành động nào đó theo quy định của pháp luật. Thường thì hợp đồng liên quan đến các dự án, trong đó một bên thỏa thuận với các bên khác để thực hiện hoặc một phần của dự án. Tương tự như các dự án, hợp đồng có thể liên quan đến dự án chính trị xã hội hoặc dự án sản xuất kinh doanh, và có thể là các thỏa thuận dân sự về kinh tế (hợp đồng kinh tế) hoặc xã hội.

Hợp đồng có thể được thể hiện bằng văn bản hoặc bằng lời nói, có thể có người làm chứng. Trong trường hợp vi phạm hợp đồng hoặc không tuân thủ cam kết, cả hai bên sẽ phải đưa nhau ra tòa và bên thua sẽ chịu mọi chi phí.

Theo quy định tại Điều 13 của Bộ Luật Lao động 2019, hợp đồng lao động là một thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động. Trong trường hợp hai bên thỏa thuận về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên dưới tên gọi khác, thì thỏa thuận đó cũng được coi là hợp đồng lao động.

Do đó, hợp đồng lao động là một thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động, trong đó người sử dụng lao động cam kết trả công, tiền lương cho người lao động. Các văn bản mặc dù không được gọi là hợp đồng lao động nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và có sự quản lý, giám sát, điều hành của người sử dụng lao động, cũng được xem xét là hợp đồng hợp lệ.

Trước khi tuyển dụng người lao động, người sử dụng lao động phải ký kết hợp đồng lao động với người lao động. Điều này đảm bảo cả hai bên đều có trách nhiệm thực hiện hợp đồng theo những điều đã thỏa thuận và nhận được sự đồng thuận của cả hai bên.

2. Các loại hợp đồng lao động?

Để giải quyết câu hỏi về số loại hợp đồng lao động, chúng ta dựa vào quy định tại Khoản 1, Điều 20 của Bộ Luật Lao động năm 2019 mới nhất áp dụng từ năm 2021. Hiện nay, khi ký kết hợp đồng, người lao động chỉ được chia thành 02 loại như sau:

Hợp đồng lao động không xác định thời hạn: Đây là loại hợp đồng mà hai bên không xác định thời hạn cụ thể hoặc thời điểm kết thúc hiệu lực của hợp đồng.

Hợp đồng lao động xác định thời hạn: Đây là loại hợp đồng mà hai bên đã thống nhất về thời gian cụ thể và thời điểm kết thúc hiệu lực của hợp đồng, không vượt quá 36 tháng kể từ thời điểm có hiệu lực của hợp đồng.

Người lao động và người sử dụng lao động sẽ căn cứ vào tình hình cụ thể để ký kết Hợp đồng lao động. Trong trường hợp người lao động làm việc dưới 03 năm, nên ký kết hợp đồng xác định thời hạn.

Lưu ý: Từ năm 2021 trở đi, các loại hợp đồng theo mùa vụ và hợp đồng làm việc theo một công việc cụ thể có thời hạn dưới 12 tháng sẽ không còn tồn tại. Trong trường hợp muốn ký Hợp đồng lao động ngắn hạn với người lao động, các bên sẽ sử dụng loại hợp đồng có thời hạn.

3. Các nguyên tắc khi xác lập hợp đồng?

Nguyên lý giao kết hợp đồng lao động là các nguyên tắc, ý tưởng chủ đạo hướng dẫn và điều hành trong quá trình thực hiện giao kết hợp đồng lao động. Trong quá trình này, cần tuân thủ các nguyên lý sau:

Nguyên lý tự do, tự nguyện thỏa thuận: Đây là việc cụ thể hóa quy tắc đảm bảo cho công dân có quyền tự do lựa chọn việc làm và nơi làm việc của mình. Khi tham gia hợp đồng lao động, mọi bên đều có quyền tự do về ý chí trong việc tham gia giao kết hợp đồng, và bất kỳ hành vi nào như lừa gạt, ép buộc cũng có thể làm cho hợp đồng trở nên không hợp lệ.

Nguyên lý bình đẳng: Nguyên tắc này khẳng định sự ngang bằng giữa người lao động và người sử dụng lao động khi giao kết hợp đồng. Nghĩa là không có sự phân biệt đối xử giữa hai bên. Mọi hành vi tạo ra sự bất bình đẳng giữa các bên luôn bị coi là vi phạm pháp luật về hợp đồng lao động.

Tuy nhiên, trong thực tế, không tránh khỏi sự không hoàn toàn bình đẳng giữa các bên khi tham gia hợp đồng lao động. Vì vậy, ở nguyên lý này, sự bình đẳng được nhấn mạnh ở khía cạnh pháp lý.

Nguyên tắc không vi phạm pháp luật và thỏa thuận lao động tập thể: Là một nguyên tắc chung không chỉ đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia hợp đồng mà còn bảo vệ lợi ích của các bên liên quan khác và lợi ích chung của xã hội. Trong quá trình giao kết hợp đồng lao động, phải tuân thủ nguyên tắc tự do thỏa thuận, nhưng sự tự do đó phải được giới hạn bởi chuẩn mực đạo đức, không vi phạm pháp luật và thỏa thuận lao động tập thể.

Ảnh minh hoạ

4. Điều kiện để xác lập hợp đồng lao động?

Để thiết lập hợp đồng lao động, các bên tham gia ký kết hợp đồng phải tuân thủ các điều kiện nhất định theo quy định của pháp luật. Các bên tham gia bao gồm người lao động và người sử dụng lao động. Theo đó:

Người sử dụng lao động: là doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, hợp tác xã, hộ gia đình, cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động. Trong trường hợp là cá nhân, họ cần có đầy đủ năng lực hành vi dân sự.

Người lao động: là người từ đủ 15 tuổi trở lên, có khả năng lao động, làm việc theo hợp đồng lao động, được trả lương và phải chịu sự quản lý, điều hành của người sử dụng lao động.

Tuy nhiên, Bộ luật lao động cũng quy định một số công việc đặc biệt, nơi người sử dụng lao động được thuê người lao động dưới 15 tuổi, nhưng phải đáp ứng các điều kiện nhất định:

Người sử dụng lao động chỉ được thuê người lao động từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi làm các công việc nhẹ theo danh mục do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội quy định.

Khi sử dụng người từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi, người sử dụng lao động phải tuân thủ các quy định sau:

Phải ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật và phải được sự đồng ý của người từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi.

Bố trí giờ làm việc không ảnh hưởng đến giờ học tại trường học của trẻ em.

Bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn lao động, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi.

Người sử dụng lao động không được sử dụng lao động dưới 14 tuổi làm việc trừ một số công việc cụ thể do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội quy định. Khi sử dụng người dưới 13 tuổi làm việc thì người sử dụng lao động phải tuân theo các quy định tương tự.

Thông tư số: 09/2020/TT-BLĐTBXH về hướng dẫn một số điều của Bộ luật lao động về lao động chưa thành niên. Theo đó, người sử dụng lao động được thuê người từ đủ 13 đến chưa đủ 15 tuổi làm những công việc như sau:

+ Biểu diễn nghệ thuật.

+ Vận động viên thể thao.

+ Lập trình phần mềm.

+ Các nghề truyền thống: chấm men gốm; cưa vỏ trai; làm giấy dó; làm nón lá; chấm nón; dệt chiếu; làm trống; dệt thổ cẩm; thêu thổ cẩm; làm bún gạo; làm miến; làm giá đỗ; làm bánh đa; dệt tơ tằm; se sợi hoa sen; vẽ tranh sơn mài, se nhang, làm vàng mã (trừ các công đoạn có sử dụng hóa chất độc hại như sơn ta, hóa chất tẩy rửa, hóa chất dùng để ướp màu, hóa chất tạo mùi, tạo tàn nhang cong…).

+ Các nghề thủ công mỹ nghệ: thêu ren; mộc mỹ nghệ; làm lược sừng; làm tranh dân gian (tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống…); nặn tò he; làm tranh khắc gỗ, biểu tranh lụa; nhặt vỏ sò, điệp để gắn trên tranh mỹ nghệ; mài đánh bóng tranh mỹ nghệ; xâu chuỗi tràng hạt kết cườm, đánh bóng trang sức mỹ nghệ; làm rối búp bê; làm thiếp mừng các sản phẩm từ giấy nghệ thuật trang trí trên thiếp mừng; làm khung tranh mô hình giấy, hộp giấy, túi giấy.

+ Đan lát, làm các đồ gia dụng, đồ thủ công mỹ nghệ từ nguyên liệu tự nhiên như: mây, tre, nứa, dừa, chuối, bèo lục bình, đay, cói, quế, guột, đót, lá nón.

+ Gói nem, gói kẹo, gói bánh(trừ việc vận hành hoặc sử dụng các máy, thiết bị, dụng cụ đóng gói).

+ Nuôi tằm.

+ Làm cỏ vườn rau sạch; thu hoạch rau, củ, quả sạch theo mùa.

+ Chăn thả gia súc tại nông trại.

+ Phụ gỡ lưới cá, đan lưới cá, phơi khô thủy sản.

+ Cắt chỉ, đơm nút, thùa khuyết, đóng gói vào hộp các sản phẩm dệt thủ công.

Các hình thức xác lập hợp đồng lao động:

Theo quy định tại Điều 16 Bộ luật lao động năm 2012, quan hệ lao động được xác lập bằng hợp đồng lao động, có thể xác lập bằng văn bản hoặc lời nói. Công việc tạm thời có thời hạn dưới 03 tháng có thể giao kết hợp đồng lao động bằng lời nói. Các công việc có thời hạn từ 03 tháng trở lên phải giao kết bằng văn bản và làm thành 02 bản, người lao động giữ 01 bản, người sử dụng lao động giữ 01 bản.

Hợp đồng lao động bằng văn bản có thể xác lập bằng các loại hợp đồng như đã phân tích ở trên. 

---

TUYET NHUNG LAW cung cấp đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm xử lý các vụ án trên thực tế trong lĩnh vực Lao Động. Liên hệ tư vấn hoặc mời luật sư tham giao bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong các vụ án Lao Động; mời luật sư tham gia giải quyết khiếu nại Lao Động, vui lòng liên hệ số điện thoại hotline: 0975.982.169 hoặc gửi yêu cầu qua email: lienhe@tuyetnhunglaw.vn để được hỗ trợ.